6 Onwerkelijke idealen van het Derde Rijk

Een duizendjarig Derde Rijk: dit was wat Hitler en de nazi’s aanvankelijk voor ogen hadden. In dit rijk zou de nazi-ideologie de toonaangevende ideologie worden. Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam, werd Duitsland langzaam hervormd naar de idealen van een ‘Groot-Germaans Rijk’. Hoe zag de verwezenlijking van deze nazi-droom er eigenlijk uit?

De ‘Gleichschaltung’ van de bevolking

Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam, toverde hij Duitsland binnen één jaar om tot een totalitaire, nationaal-socialistische staat. Binnen een jaar wist Hitler alle macht naar zich toe te trekken. Langzaam begonnen de nazi’s hun plan voor een Derde Rijk tot uitvoering te brengen door middel van een ‘nazificering’ van de samenleving. Dit noemden zij ook wel de ‘Gleichschaltung’, oftewel de gelijkschakeling van de Duitse samenleving. Duitsland moest in de ogen van Hitler ‘heropgevoed’ worden volgens de nationaalsocialistische ideologie. Elke facet van de Duitse samenleving kwam in de greep van het ideaalbeeld van de het Derde Rijk van de nazi’s.

1. Politieke hervormingen

Ten eerste kwamen alle Duitse deelstaten onder de macht van een Rijksstadhouder. Ook stelden de nazi’s de grondwet buiten werking en verboden politieke partijen en vakbonden. Ze zuiverden vervolgens hun eigen partijtop en lieten communisten en socialisten oppakken en wegvoeren naar concentratiekampen. Ook de pers kwam voor het grootste deel onder controle van de nazi’s. De Hitlerjugend kwam in de plaats van alle jongerenorganisaties en vakbonden werden vervangen door het Deutsche Arbeitsfront. Deze ‘nieuwe orde’ , of het ‘nieuwe Duitsland’ werd door Hitler het Derde Rijk genoemd.

2. Totale economische zelfstandigheid

Op economisch gebied wilden de nazi’s totale economische onafhankelijkheid van het buitenland. Een vooruitstrevend plan werd opgesteld om de Duitse economie op te krikken. De oorlogsindustrie bloeide op en overal in het land werden snelwegen aangelegd. De werkloosheid daalde dan ook sterk. Bovendien vond Hitler het nodig naar het oosten uit te breiden zodat Duitsland meer Lebensraum kreeg. Dit niet alleen om daar te kunnen ‘germaniseren’, maar ook om nieuwe landbouwgrond te verkrijgen zodat Duitsland haar eigen volk kon voeden.

3. Cultuurcensuur

Op cultureel gebied veranderde er in het nieuwe Duitsland ook veel. Zo organiseerden de meeste Duitse universiteiten boekverbrandingen waar ‘on-Duitse’ boeken verbrand werden. Ook musea werden ‘gezuiverd’ van ‘verkeerde’ kunst. Kunstenaars moesten bovendien lid worden van de ‘Reichskulturkammer’. Vele intellectuelen en kunstenaars vluchtten het land uit, propagandakunst en – film werd volop gestimuleerd en gemaakt.

4. ‘Raszuiverheid’

Hitler geloofde in de creatie van één, grote ‘raszuivere’ Volksgemeinschaft: uitzonderingen pasten daar niet in thuis. Het Germaanse ‘superras’ – blauwe ogen, blond haar – zou als het aan Hitler lag de wereld veroveren. De eerste maatregel tegen e Joodse bevolking werd op 1 april 1933 ingevoerd: Joodse winkeliers werden geboycot. Al in 1933 werden bovendien gedwongen sterilisaties uitgevoerd. Niet alleen joden, maar ook Sinti, Roma, homoseksuelen en gehandicapten hoorden niet ‘thuis’ in het Derde Rijk van Hitler. Zo werd na 1939 begonnen met een euthanasieprogramma waarbij tienduizenden geestelijk en lichamelijk gehandicapten en ongeneeslijk zieken werden vermoord.

5. Strijdlustige Arische mannen en zorgzame Arische vrouwen

Ook had de nazi-ideologie bepaalde ideeën over de rolverdeling tussen man en vrouw: die moest immers ook aangepast zijn op het creëren van de Volksgemeinschaft. Duitse ‘Arische’ vrouwen werden dan ook gestimuleerd om zo veel mogelijk ‘Arische’ kinderen te baren. De staat bevorderde het huwelijk onder andere door huwelijkssubsidies en kinderbijslag voor elk nieuwgeboren kind. Huwelijken tussen Ariërs en niet-Ariërs werden verboden. Ook werden vrouwen die vier kinderen of meer kregen publiekelijk geëerd. Abortus werd bovendien bestraft.

6. De opvoeding van de Duitse jeugd

De Hitlerjugend en de Bund Deutscher Mädel, de meisjesafdeling van de Hitlerjugend, speelden een belangrijke rol in het verspreiden van deze idealen. De Duitse jeugd leerde hier namelijk hoe je een goede man of vrouw werd. Bij de Bund Deutscher Madel werden meisjes van 14 tot 18 jaar onder andere voorbereid op het moederschap, en bij de Hitlerjugend kregen jongens van 14 tot 18 jaar onder andere fysieke training om het leger in te kunnen.

Hoe viel de ‘droom’ in duigen?

Hoe de droom van het Derde Rijk in duigen viel, is voor iedereen bekend. Van 1939 tot 1945 kreeg Europa het tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar te verduren. Miljoenen mensen kwamen door de Holocaust, armoede, honger en oorlogsgeweld om het leven. De droom van een Groot-Germaans Rijk was veranderd in een nachtmerrie. Duitsland werd verslagen door de geallieerden en ontwaakte op een brute manier uit haar ‘droom’.