Bloedbad op de Dam 7 mei 1945

Zaterdag 7 mei 2016 werd er op de Dam een monument onthuld voor de 31 doden van het bloedbad op de Dam op 7 mei 1945. Met 15.509 kleine steentjes werden de namen van de slachtoffers geschreven op stenen plakkaten. Nabestaanden en overlevenden waren blij met het monument. George Degenhart, toen 8 jaar, zegt over de gebeurtenis: “Er werden mensen onder de voet gelopen. In blinde paniek ben ik weggerend.” En over het monument: “Ik ben blij dat dit kan, het is voor mij echt een soort afronding.

Schietpartij

Op 5 mei 1945 capituleerde Duitsland en werd Nederland bevrijd. Op 7 mei 1945 kwamen Amsterdammers bijeen op de Dam, in afwachting van de geallieerden troepen, om de bevrijding te vieren. Aad Oosterbeek, destijds aanwezig op de Dam, zei hier later over: “Die vreugde, die vrijheid, die bruiste in je, het tintelde door je hele lijf. Een fééstdag zou het worden! De feestdag van je leven.” Dit zou echter anders lopen. In een gebouw op de hoek van de Kalverstraat en de Dam, ‘de Grote Club’, bevonden zich op die dag nog steeds Duitse soldaten. Vanaf het balkon openden zij om 15:00 uur het vuur op de feestvierende Nederlanders op de Dam. Waarna er een schotenwisseling plaats vond tussen Duitse militairen en de Binnenlandse Strijdkrachten (BS). Dit hield twee uur lang aan.

Einde bloedbad

Tijdens het twee uur durende bloedbad boden padvinders, Rode Kruismedewerkers en verplegers hulp aan de slachtoffers. Hoe de schietpartij uiteindelijk geëindigd is? Daar zijn de meningen over verdeeld. Enerzijds wordt er beweerd dat commandant Majoor Overhoff van de BS de strijdende partijen tot een staakt het vuren wist te brengen. Anderzijds wordt beweerd dat het schieten voorbij was nadat vanuit het Paleis met een bazooka granaten op ‘de Grote Club’ werden afgevuurd. De laatste bewering is dat Trampusch de Duitse commandant in ‘de Grote Club’ aan de telefoon heeft gedreigd met een krijgsraad waarna het schieten stopte. Daarna arriveerde commandant Majoor Overhoff pas. Bij het bloedbad kwamen, voor zover nu bekend is, 31 mensen om het leven en er waren meer dan 100 gewonden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Zonder reden?

Lang werd beweerd dat de Duitse soldaten zonder reden het vuur op de feestende Nederlanders openden. Zij zagen de feestende massa vanaf het balkon en raakten gefrustreerd, niet alleen vanwege de feestende massa maar misschien ook wel vanwege hun verlies. Na het vuurgevecht werd er een telegram opgesteld door de BS: “In den middag 7 mei zeer ernstig incident op den Dam, waaromtrent nauwkeurige rapporten nog ontbreken, doch daarvan volgens erkenning Ortskommandant schuld geheel bij de Duitschers berust.”

Past binnen naoorlogse moraal

Een dronken Duitse soldaat zou het eerste schot gelost hebben. Journalist Auke Kok, die onderzoek heeft gedaan naar het bloedbad op de Dam, zegt hierover dat dit past bij het naoorlogse moraal waarin de Duitsers de slechteriken waren en de Nederlanders rechtschapen en fatsoenlijke slachtoffers. Veel getuigen bevestigden dit beeld na afloop van de schietpartij. Hanny Boers en Eveline Boers, aanwezig op de Dam op 7 mei 1945, zeiden bijvoorbeeld over de gebeurtenis: “Vanuit de Groote Club begonnen ze gewoon op de menigte te schieten. Je weet niet wat je meemaakt.”

Toch een reden?

Maar openden de Duitse soldaten echt het vuur zonder reden? Zij zagen vanuit ‘de Grote Club’ een enorme mensenmassa op de Dam die ‘moffenhoeren’, vrouwen die zich hadden ingelaten met Duitsers, kaal schoren en Duitsers belaagden. Daarnaast ontwapenden de BS op vernederende wijze Duitse militairen, terwijl afgesproken was dat alleen geallieerden dit mochten doen, waarbij een Duitse soldaat werd doodgeschoten omdat hij zich niet liet ontwapenen door de strijdkrachten die hier niet het recht toe hadden. Een mogelijk scenario is dat de Duitse soldaten hier zo boos over waren, dat zij het vuur openden. Journalist Auke Kok beweert echter na onderzoek dat de soldaten handelden uit angst, bang om door de volksmassa gepakt en uitgejouwd te worden of door de Binnenlandse Strijdkrachten ontwapend te worden.

Oorzaak nog steeds onzeker

Hoe de schietpartij precies ontstaan is blijft onduidelijk, omdat er kort na het bloedbad geen onderzoek werd gestart. Inmiddels heeft journalist Auke Kok wel onderzoek gedaan naar het bloedbad op de Dam, maar omdat dit achteraf is gebeurd zouden er nog steeds andere visies voort kunnen bestaan naast zijn onderzoek. De eerder genoemde getuige Aad Oosterbeek zei hierover: “Het heeft me altijd verbaasd dat er later geen volledig onderzoek is gepubliceerd.”