De Conferentie van Jalta: Europa verdeeld

Op 4 februari 1945 ontmoetten wereldleiders Roosevelt, Churchill en Stalin elkaar in de stad Jalta op de Krim. Terwijl de strijd tegen nazi-Duitsland nog voortduurde, kwamen 'de Grote Drie’ bijeen om de toekomst van de Europa na de Tweede Wereldoorlog te bepalen.

Geallieerden winnen Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog vochten de Sovjet Unie, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië samen tegen nazi-Duitsland. Eind november 1943 spraken de leiders Jozef Stalin, Franklin Roosevelt en Winston Churchill op de Conferentie van Teheran voor het eerst samen over de strategie waarmee Hitler moest worden verslagen. Ze kwamen onder andere overeen dat de Britten en Amerikanen in 1944 in Frankrijk zouden landen. Ook werd er gesproken over de naoorlogse wereldorde. Over belangrijke thema’s, zoals de deling van Duitsland en de vorm van de Verenigde Naties (VN), viel echter geen definitief besluit. Daarom was extra overleg in de toekomst noodzakelijk.

Conferentie van Jalta

Vanaf begin 1945 stond de nederlaag van Duitsland al vast. Daarom werd het nu tijd voor de geallieerde leiders om naar de toekomst te kijken. Tussen 4 en 11 februari 1945 ontmoetten Roosevelt, Churchill en Stalin elkaar opnieuw, dit keer in de stad Jalta aan de Krim in Oekraïne. Er was voor deze locatie gekozen omdat de Krim bij de Sovjet Unie hoorde en Stalin zijn eigen grondgebied niet wilde verlaten. Het overleg vond plaats in het Livadiapaleis, de voormalige zomerresidentie van de Russische tsaren. Naast de drie leiders waren er zevenhonderd militaire adviseurs en diplomaten aanwezig in de stad.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Afspraken Conferentie van Jalta

Tijdens de Conferentie spraken de leiders over hun visie op de wereld na het beëindigen van de oorlog. Allereerst kwam de kwestie Japan ter sprake. De Britten en de Amerikanen waren namelijk tevens met Japan in oorlog, terwijl de Sovjet-Unie zich tot nu toe afzijdig had gehouden in dit conflict. Roosevelt en Churchill hoopten dat ze met de steun van Stalin het conflict snel konden beëindigen. De Sovjet-Unie stemde toe om de oorlog aan Japan te verklaren, in ruil voor een invloedsfeer in Noord-China.

Stalin Roosevelt Conferentie Jalta

Ook op andere punten boekten de drie partijen vooruitgang. Zo werd afgesproken dat er een vergadering zou worden belegd over de oprichting van de VN. Alle partijen stemden in met het Amerikaanse plan voor de VN-veiligheidsraad. Hierin de zouden drie grootmachten plus Frankrijk en China permanente leden van de raad vormen, met elk het recht van veto. Deze vorm is tot op de dag van vandaag gehandhaafd. Er werd tevens besloten dat Duitsland na de oorlog verdeeld zou worden in vier bezettingszones en dat de voornaamste oorlogsmisdadigers in Neurenberg zouden worden berecht.

Poolse kwestie

Op andere terreinen verliepen de onderhandelingen daarentegen een stuk minder soepel. De partijen verschilden van mening over de regeringen van de Oost-Europese staten. Waar Roosevelt en Churchill democratische verkiezingen in deze landen wilden houden, was Stalins voornaamste zorg de Sovjet-Unie met een ring van vriendelijke staten te omringen. De kwestie van Polen was het meest complex. Terwijl de Amerikanen en Britten de regering in ballischap erkenden, had de Sovjet-Unie zijn eigen Poolse regering in Lublin opgezet. Uiteindelijk werd besloten dat de regering in Lublin zou worden aangevuld met vertegenwoordigers van andere politieke stromingen. Ook zouden er verkiezingen in de Oost-Europese naties worden gehouden De gesprekken werden in augustus 1945 voortgezet in Potsdam.

Koude Oorlog als gevolg

Na de oorlog bleek Stalin niet van plan om zijn belofte over democratische verkiezingen in Oost-Europa na te komen. Binnen een paar jaar waren alle door het Rode Leger bezette landen in communistische dictaturen getransformeerd. Tegelijkertijd verslechterden de betrekkingen tussen de drie mogendheden zienderogen, toen Duitsland en Japan eenmaal verslagen waren. Dit leidde er uiteindelijk toe dat Europa werd verdeeld in twee blokken: een westerse en een communistische. Hiermee was het toneel voor de Koude oorlog bepaald.

Meer lezen? In ons dossier over de Tweede Wereldoorlog delen we wat van de meest tragische en spraakmakende verhalen tijdens en rondom de Tweede Wereldoorlog.

Bronnen:

Afbeelding:

The Yalta Conference, Crimea, February 1945: War Office official photographer [Public domain], via Wikimedia Commons
The Yalta Conference, 1945 Marshal Stalin (left) talks to President Roosevelt as they sit at a desk at Livadia Palace, where the Yalta Conference is taking place: War Office official photographer [Public domain], via Wikimedia Commons