De Kanaaltunnel: van Frankrijk naar Engeland in 35 minuten

Na eeuwen van ideeën en nooit uitgevoerde plannen, ging in 1994 de Kanaaltunnel tussen Engeland en Frankrijk open en rijden er treinen tussen het Engeland en het Europeese vasteland. Daardoor is er ook een directe treinverbinding tussen Amsterdam en Londen mogelijk. Maar ondanks dat is de Kanaaltunnel geen onverdeeld succes. 

Frans voorstel tot bouw van de tunnel

De eerste ideeën voor de bouw van een tunnel onder het Kanaal door werden gevormd aan het begin van de 19e eeuw. In een poging om Engeland te verbinden met het Europese vasteland presenteerde de Franse mijningenieur Albert Mathieu-Favier in 1802 zijn ontwerp. Het ontwerp was gebaseerd op het principe van een tunnel met twee niveaus. Het bovenste niveau, bestraat en verlicht met olielampen, was bedoeld voor paardenkoetsen. Het onderste niveau zou gebruikt worden voor de doorstroming van het grondwater. In het midden van het Kanaal zou een eiland gecreëerd worden waar de paarden verwisseld konden worden. Het idee van Mathieu-Favier was ambitieus, maar kwam niet op het juiste moment. Tijdens de Vrede van Amiens, een korte onderbreking van de oorlog tussen Frankrijk en Engeland, toonde Napoleon interesse in het ambitieuze plan. Maar in 1803 verklaarden de Britten opnieuw de oorlog aan Frankrijk, hierna werden de plannen voor de bouw van de tunnel van tafel geveegd.

Vele voorstellen en militaire bezwaren

Verschillende ingenieurs, zowel van Britse als Franse komaf, presenteerden in de daarop volgende jaren verschillende ontwerpen voor een tunnel onder het Kanaal. Er werden ingenieuze en onwaarschijnlijke voorstellen gedaan, zoals het voorstel van de Brit James Wylson om een drijvende tunnel te bouwen, maar ook meer serieuze voorstellen. Door Britse ingenieurs werden in 1865 zelfs boringen gedaan om de mogelijkheid tot bouwen te onderzoeken. Echter steeds werden de projecten en onderzoeken gestaakt. Zowel de Britten als de Fransen vonden iedere keer wel een militair bezwaar om van de bouw af te zien. Op de Vredesconferentie van Parijs in 1919 probeerde de Britse premier David Lloyd George toenadering te zoeken tot de Fransen. Hij stelde de bouw van de tunnel voor als een verzekering van Engelse hulp aan Frankrijk bij een eventuele aanval van Duitsland. De Fransen namen het idee van Lloyd George niet serieus en er kwam niets terecht van Lloyd George’s voorstel. In de gespannen jaren voor de Tweede Wereldoorlog werd er in 1929 een voorstel gedaan dat beide partijen gerust zou moeten stellen. Ingenieurs stelden een tunnel voor met aan beide kanten een waterreservoir dat gebruikt zou kunnen worden om de tunnel te laten overstromen en zo te blokkeren. Op deze manier konden zowel Engeland als Frankrijk de toegang tot hun land ontzeggen en het heft in eigen hand houden.

Uiteindelijke bouw van de Kanaaltunnel

Na een eeuw van ontwerpen en volgende afwijzingen werd er in 1979 eindelijk een idee gelanceerd dat het startsein voor de bouw van de tunnel zou geven. Dit was het ‘Mouse-Hole’ project, deze tunnel zou bestaan uit één buis voor een vrachttrein, zonderruimte voor gewone auto’s. In 1981 werd er een Frans-Britse werkgroep opgezet door de Britse premier Margaret Thatcher en de Franse premier François Mitterrand om verdere stappen in de realisatie van de tunnel te zetten. Beide partijen besloten in 1984 dat de bouw van de tunnel voor allebei de landen veel voordelen met zich mee zouden brengen. Echter een nadeel aan de tunnel waren de grote kosten, voor beide regeringen was het niet mogelijk om het project met staatsgeld te financieren. Daarom werd er in 1984 een wedstrijd uitgeschreven. Bedrijven werden uitgenodigd om met ontwerpen te komen voor een tunnel en ideeën voor de financiering van het megalomane project. Het uiteindelijke winnende ontwerp bestond uit twee spoortunnels, elk voor een richting, en een servicetunnel. De treinen konden passagiers, vrachtverkeer en auto’s vervoeren tussen de twee landen.

Een tunnel vol uitdagingen

De bouw van de tunnel was vol uitdagingen. Voordat de eerste boor de grond in kon gaan moesten er eerst de nodige zaken geregeld worden. Er moest geld worden geworven, ervaren ingenieurs werden in dienst genomen, 13.000 arbeiders werden aangenomen en speciale tunnelboren werden ontworpen en gemaakt. Toen eenmaal begonnen werd met de bouw van de tunnel was de grote uitdaging dat de tunnels, men begon zowel aan de Franse als aan de Engelse kant met graven, precies in het midden samenkwamen. Op 1 december 1990 werd de samenvoeging van de tunnels gevierd, een Franse en een Engelse arbeiders schudden elkaar symbolisch de hand. Vervolgens vierden honderden arbeiders dat Engeland en Frankrijk voor het eerst in de geschiedenis verbonden waren. Drie jaar later was de tunnel klaar voor de eerste testrit over de volledige lengte van de tunnel. Op 6 mei 1994 werd de tunnel dan eindelijk officieel geopend door premier François Mitterand en de Britse koningin Elizabeth II.

Problemen met de Kanaaltunnel

Na de opening van de tunnel bleven problemen de tunnel achtervolgen. Het bedrijf dat de tunnel exploiteert, Eurostar, balanceert al enkele jaren op de rand van een faillissement. Zo werden er enorme schulden gemaakt tijdens de bouw en had de tunnel te maken met hevige concurrentie van prijsvechters uit de luchtvaart en zeevaart. Hiernaast werden er door de overheid hoge eisen aan de veiligheid gesteld, waardoor de beveiligingskosten al snel de pan uit reisden. Naast geldproblemen ondervond de tunnel ook problemen van de vluchtelingencrisis toen illegalen lopend door de tunnel Engeland probeerden te bereiken.

Door de concurrentie met het vliegtuig bleven ook veel passagierstreinen lang te leeg. Dat de Kanaaltunnel meerdere keren getroffen werd door brand en daarbij lang gesloten werd om de schade te repareren, hielp niet. Vanaf 2010 werd er voorzichtig winst geboekt. Uiteindelijk genoeg om de lang gekoesterde wens om vanuit meerdere Europese hoofdsteden een directe trein naar Londen te laten rijden tot uitvoering te brengen. Vanaf het najaar van 2020 wordt er een directe trein tussen Amsterdam en Londen gestart.