Japanse leger na de Tweede Wereldoorlog

Na de Japanse capitulatie van 2 september 1945 werd vastgelegd dat Japan geen leger meer mocht hebben. Op 23 oktober 2017 won de Japanse premier Shinzo Abe de vervroegd ingelaste verkiezingen met een tweederde meerderheid in het Lagerhuis. Dat maakt een grondwetswijziging mogelijk en dus is de weg vrij voor een Japans leger, waar veel Japanners achter staan nu de dreiging vanuit Noord-Korea toeneemt. Hoe kwam de grondwet van 1947 tot stand?

De Verenigde Staten bombardeerden aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, op 6 en 9 augustus 1945, de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki met een atoombom. Nog geen maand later capituleerde Japan en ondertekenden minister van Buitenlandse Zaken Shigemitsu Mamoru en generaal Umezu Yoshijiro op 2 september aan boord van een Amerikaans oorlogsschip de onvoorwaardelijke overgave.

Nieuwe Grondwet van Japan in 1947

Nadat Japan zich had overgegeven, werd  het bezet door de geallieerde troepen van de Verenigde Staten. Dit gebeurde om er voor te zorgen dat Japan nooit meer militaire macht zou krijgen. Het Japanse leger hield op te bestaan, de militaire industrie verdween en nationalistische propaganda verdween uit de schoolboeken. Tevens moest Japan zich omvormen tot een democratie. Het land kreeg zelf de mogelijkheid een nieuwe grondwet op te stellen, maar deze werd begin 1946 door de Amerikaanse generaal Douglas MacArthur afgekeurd omdat hij te conservatief was.  Hij liet zijn medewerkers een nieuwe versie schrijven, waarin onder meer keizer Hirohito slechts een symbolische rol zou spelen en er voor het eerst algemeen kiesrecht voor vrouwen kwam. De bevolking stond positief tegenover de verandering en ook de Japanse Diet, het parlement, stemde op 3 november 1946 voor invoering. Op 3 mei 1947 trad de nieuwe Japanse Grondwet in werking.

Artikel 9 van de Japanse Grondwet

De nieuwe grondwet kende echter ook een opvallende regel. Artikel 9 stelde namelijk dat Japan geen leger meer mocht hebben en vanzelfsprekend daardoor ook geen oorlogen meer mocht beginnen. In de praktijk betekende het artikel dat Japan afhankelijk was van de Amerikaanse troepen en een kleine politiemacht voor de defensie van het land. De eerste jaren na de oorlog bleek dat geen problemen op te leveren, maar wegens de toenemende spanningen tijdens de Koude Oorlog gebeurde dat rond 1950 alsnog. Een groot deel van de Amerikaanse troepen die gestationeerd waren in Japan werd tijdens de Koreaoorlog (1950-1953) overgeplaatst naar dat gebied, waardoor Japan verzwakt achterbleef. In juli 1950 kreeg Japan toestemming voor de oprichting van een Nationale Politie Reserve van ruim 70.000 mensen om het land beter te kunnen verdedigen.

Einde van de Amerikaanse bezetting in Japan

Met het Vredesverdrag van San Francisco kwam er op 28 april 1952 een einde aan de Amerikaanse bezetting van Japan, hoewel de VS op de eilanden Okinawa en Iwo Jima een grote legermacht behielden. In 1954 creëerde Japan zelf ook weer een legermacht bestaande uit een landmacht, luchtmacht en marine. De Japanners benadrukten duidelijk dat dit ging om defensieve troepen die puur dienden ter protectie van het grondgebied. Niet voor niets noemden zij het nieuwe leger ‘Jieitai’, oftewel de Japanse Zelfverdedigingskrachten.

Nieuw Japans leger

De laatste jaren is onder leiding van premier Shinzo Abe een lobby op gang gekomen om artikel 9 van de Japanse Grondwet terug te draaien, zodat Japan opnieuw een leger op mag bouwen. Eerder had Japan onenigheid met China over een aantal onbewoonde eilanden in de Oost-Chinese Zee. De eilanden liggen in de buurt van belangrijke vaarroutes en visgebieden en worden door beide landen geclaimd. In 2013 bouwde Japan een van het grootste vliegdekschepen sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat was onwettelijk volgens China, maar Japan beloofde, terwijl het schip binnen de in 1947 opgestelde regels te gebruiken. Sinds Kim Jong Un aan de macht is in Noord-Korea en hij steeds dreigender taal begint te spreken, is de wens in Japan om de grondwet van 1947 aan te passen alleen maar gegroeid. 

Dit artikel is een bewerking van een eerder geplaatst artikel op IsGeschiedenis.