Jan Willem Pieneman [Public domain, Public domain or CC0], via Wikimedia Commons

De rol van een vulkaan tijdens de Slag bij Waterloo

‘Had it not rained on the night of 17th/18th June 1815, the future of Europe would have been different…an unseasonably clouded sky sufficed to bring about the collapse of a World.’ -Victor Hugo, schrijver van Les Misérables.

De winnaar van een veldslag wordt bepaald door veel verschillende componenten. Denk maar aan strategieën of hoeveelheid manschappen. Je kunt de kans op overwinning beïnvloeden door de hoeveelheid voorbereiding die je in de veldslag steekt. Je kunt bijvoorbeeld het gebied bestuderen, om het zo in jouw voordeel te gebruiken. Wat je echter niet kunt doen, is het weer beïnvloeden. En dat kan uiteindelijk de doorslag geven. Hele strategieën kunnen door het weer namelijk letterlijk en figuurlijk in het water vallen. En dat overkwam Napoleon ook, tijdens de Slag bij Waterloo.

Doorweekte manschappen en drassige grond

De Slag bij Waterloo heeft Europa getekend. Napoleon werd hier op 18 juni 1815 definitief verslagen. Eén van de redenen voor dit verlies, was de heftige regenval van de dag ervoor. Ook tijdens de nacht van 17 op 18 juni bleef de stortregen aanhouden. De manschappen van Napoleon hadden in de open lucht overnacht, wat betekende dat ze doorweekt waren. Dit zal gevolgen gehad hebben voor hun kracht de volgende dag, tijdens de veldslag. Napoleon besloot om te wachten met aanvallen, zodat zijn manschappen konden opdrogen. Daarnaast wilde hij dat de grond ook verder opgedroogd was. Op een drassige ondergrond is het namelijk moeilijker om te vechten. Zo blijft zware artillerie bijvoorbeeld in de grond steken.

Verzwakte artillerie

De Slag bij Waterloo vond uiteindelijk toch plaats op een drassige ondergrond, de grond was veranderd in bruine modder waardoor de artillerie benadeeld was. Zeker voor Napoleon was dit dramatisch, de artillerie vormde een belangrijk onderdeel van zijn tactiek. De stuiterende kanonskogels, die normaal hele eenheden konden raken, bleven tot Napoleons ongenoegen in de zachte grond steken. Ook granaten werden minder effectief, aangezien de kracht van de explosies werd gedempt in de modder. Het artilleriebombardement waar Napoleon graag gebruik van maakte, had niet dezelfde kracht door de gevolgen van de heftige regenval. Hij verloor, waardoor de Franse heerschappij over Europa wegspoelde.

Aan de andere kant van de wereld

Het slechte weer dat voor en tijdens de Slag bij Waterloo Napoleon de das omdeed, kan weleens zijn oorsprong in Indonesië hebben. Hier barstte de stratovulkaan Tambora uit op 10 april, ongeveer twee maanden voor de veldslag. De uitbarsting, die op het Indonesische eiland Sumbawa plaatsvond, zorgde wereldwijd voor een ‘jaar zonder zomer’ in 1816. Maar hoe kan een vulkaanuitbarsting op Indonesië het weer in Europa beïnvloeden?

Indonesische vulkaan reden voor Europese neerslag

Volgens Dr. Matthew Genge van het Imperial College London beïnvloedt de vulkanische as van uitbarstingen de ionosfeer, het gedeelte van de atmosfeer waar wolken gevormd worden. De as werd daarna via de straalstroom over de hele wereld verspreid. Volgens Genge is dit de reden dat Europa zo te kampen kreeg met heftige neerslag tijdens de Slag bij Waterloo. Dit is nieuwe informatie, aangezien voorheen gedacht werd dat vulkanische as lager in de atmosfeer blijft hangen. Dat zou kunnen komen omdat de uitbarsting van Tambora vergeleken wordt met een andere Indonesische vulkaanuitbarsting, namelijk die van Krakatau. Deze vergelijking snijdt echter weinig hout, aangezien de uitbarsting van Tambora vele malen heftiger was.