De slag bij Vronen: einde van de Friese onafhankelijkheid

In 1297 vond de slag bij Vronen plaats. Dit was een slag tussen het graafschap Holland en de West-Friezen. Al eeuwenlang waren de Hollanders en de West-Friezen met elkaar in conflict. Tijdens de meeste veldslagen tussen de Hollanders en de Friezen maakten de Friezen gebruik van ‘guerrilla’ tactieken. Bij de slag bij Vronen in 1297 besloten zij het Hollandse leger in een open slag te bestrijden. Deze nieuwe benadering had beslissende gevolgen.

Oorsprong conflict Holland en West-Friezen

Tussen de elfde en de dertiende eeuw vonden er geregeld strubbelingen plaats tussen de graven van ‘West-Frisia’ (wat later het graafschap Holland zou heten) en de Friezen. Dit conflict ontstond nadat het grafelijk gezag over West-Friesland tussen 1049 en 1076 wegviel. In deze periode betaalden de Friezen geen belastingen en leverden geen soldaten aan de Hollandse graven. Hierdoor ontstond een gevoel van onafhankelijkheid. De Hollandse graven probeerden daarna om de West-Friezen weer onder hun gezag te brengen. Een belangrijk moment in het conflict vormde de dood van Willem II. Deze was niet alleen graaf van Holland, maar ook koning van het Heilige Roomse Rijk. In 1256 trok hij naar West-Friesland om de Friezen aan zich te onderwerpen. Tijdens de veldtocht raakte Willem II gescheiden van zijn troepen. Hij zou met paard en al door het ijs gezakt zijn, waarna hij vermoord werd door de Friezen. Zij zouden niet geweten hebben dat ze hier te maken hadden met Willem II en zouden, nadat ze beseften dat het de Heilige Roomse koning was, zijn lijk verstopt hebben. De dood van Willem II zorgde, gezien zijn positie als koning van het Heilige Roomse Rijk, voor beroering tot in het buitenland.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Aanloop naar de slag bij Vronen

De zoon van Willem II, Floris V, werd in 1266 als twaalfjarige meerjarig verklaard. In 1272 begon hij met de aanleg van wegen en dijken om het Friese gebied beter toegankelijk te maken. Dit leidde tot schermutselingen tussen de Hollanders en de Friezen. Naast de aanleg van wegen en dijken, begon Floris V ook met de bouw van burchten om de Friezen onder controle te houden. In 1287 en 1288 teisterden grote stormen de Friezen. Na deze stormen konden de Hollanders van boerderij naar boerderij varen en de Friezen zo stukje bij beetje onderwerpen. In 1289 werden verdragen gesloten, en vanaf 1291 noemde Floris V zichzelf naast graaf van Holland en Zeeland ook heer van Friesland. In 1296 werd Floris V ontvoerd door enkele van zijn eigen edelen. Een legertje West-Friezen rukte op naar het kasteel waar Floris V voor zijn gevangen werd gehouden.  Zij kwamen in opstand op aanraden van de bisschop van Utrecht. Floris V werd echter vermoord door zijn edelen voor de Friezen hem konden bevrijden. Een roerige periode volgde, waarin meerdere edelen zich aandienden als opvolger van Floris V. Uiteindelijk werd Jan I van Holland, de zoon van Floris V, zijn opvolger. Jan III van Renesse was in eerste instantie zijn belangrijkste raadgever.

De slag bij Vronen

De West-Friezen vernietigden enkele Hollandse kastelen, waarna de Hollanders in actie kwamen. Het belangrijkste treffen van deze West-Friese opstand vond plaats nabij Vronen. In dit gebied lagen enkele Hollandse burchten. De Friezen zetten een in eerste instantie succesvolle aanval richting Alkmaar in. De Hollanders, onder leiding van Jan van Renesse, konden zich terug trekken binnen het bereik van hun boogschutters in deze burchten. Hier werd de opmars van de Friezen gestopt. Een hevige strijd barstte op 27 maart 1297 los. De Hollanders lieten een deel van hun troepen met koggen het Vromermeer oversteken. Zij konden de zich terugtrekkende Friezen de pas afsnijden, waarna de slag bij Vronen besloten was. De Hollanders boekten een grote overwinning en de Friese onafhankelijkheid was nu echt voorbij.

Middeleeuwse oorlogsmisdaden?

In 1991 werden resten van de slag bij Vronen ontdekt. In 2011 werden de resultaten van het onderzoek dat gedaan werd naar deze resten bekendgemaakt. Uit het onderzoek bleek dat mannen, vrouwen en kinderen behoorlijk toegetakeld werden. Zij werden verminkt en uiteindelijk gedood met zwaarden en speren. Het dorp van de aardbodem geveegd. Op de plek waar zo'n 700 jaar geleden het dorp Vronen lag, ligt tegenwoordig het dorp Sint Pancras.In dat dorp werden ook de graven gevonden van de zwaar toegetakelde lichamen.