De slag in de Golf van Leyte

Op 26 oktober 1944 eindigde de grootste zeeslag van de Tweede Wereldoorlog. De Japanse marine probeerde te verhinderen dat de Amerikanen op het Filipijnse eiland Leyte zouden landen. De Slag in de Golf van Leyte duurde van 23 oktober tot 26 oktober en betekende het grootste verlies voor de Japanse marine. Het was ook de eerste keer dat de Japanners kamikazevliegtuigen inzetten.

Voorafgaand aan de slag

Tegen oktober 1944 waren de Japanners in het defensief gedrongen. De Amerikanen begonnen terrein te winnen in de oorlog in de Pacific. Twee belangrijke Amerikaanse bevelhebbers raakten het echter oneens over de te volgen strategie. Admiraal Nimitz verkoos om door te stoten richting Taiwan, om zo het Japanse rijk en vooral de Japanse scheepsvaartroutes in tweeën te snijden. Generaal McArthur was echter van mening dat het politiek gezien beter was om de Filipijnen te bevrijden en van daaruit de Japanse scheepvaartroutes te onderbreken. Beide bevelhebbers togen naar de president, die koos voor de strategie van McArthur: een invasie van de Filipijnen.

Het aanvalsplan

In oktober 1944 waren de plannen af. De Amerikanen zouden soldaten laten landen op het eiland Leyte, dat volgens berichten het slechtst verdedigd werd door het Japanse landleger. Dat eiland zou vervolgens als uitvalsbasis dienen om de rest van de Filipijnen te veroveren. Het grote gevaar voor de Amerikanen was de Japanse marine die tussen de eilanden verscholen zou kunnen liggen om de transportvloot aan te vallen. Daarom werd aan de noord- en zuidkant van de aanval een sterke vloot opgesteld die de Japanners tegen moest houden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het Japanse verdedigingsplan

De Japanners hadden ook hun plan klaar. Ze verdeelden hun vloot in drie delen. Een noordelijk deel moest de Amerikaanse schepen in het noorden weglokken, zodat de noordkant van de Amerikaanse opmars alsnog onbeschermd was. Een andere vloot zou dan door het midden van de Filipijnen de Golf van Leyte binnenvaren om de Amerikaanse landingsvloot aan te vallen. De derde groep via het zuiden van de eilandengroep naar het slagveld varen. Dat het de Japanners ernst was, bleek uit het feit dat ze een aantal van hun belangrijkste schepen richting de Filipijnen stuurden, waaronder de twee slagschepen Musashi en Yamato, het grootste slagschip ooit. 

De Slag in de Golf van Leyte

De middelste Japanse vloot, die de Amerikaanse landing moest onderscheppen, werd ruim voor aankomst ontdekt door twee Amerikaanse onderzeeërs. De onderzeeërs wisten het bericht van de naderende Japanse vloot door te seinen. De Amerikanen waren gewaarschuwd en lanceerden grote luchtaanvallen op deze vloot. Met succes. Het slagschip Musashi werd op 24 oktober in de slag in de Sibyanzee door Amerikaanse vliegtuigen tot zinken gebracht. Maar de Japanners hadden ook een truc in petto. Onder zware luchtaanvallen draaiden ze om, waardoor de Amerikaanse piloten dachten dat de vloot zich terugtrok. Echter, toen het donker was, herstelden de Japanners hun koers en doken de volgende ochtend op bij het eiland Samar, vlak bij Leyte.

Hinderlaag in de zeestraat van Surigao

Een dag later liep de zuidelijke Japanse vloot in een hinderlaag in de zeestraat van Surigao. De Amerikanen lagen klaar met een veel grotere overmacht en maakten korte metten met de Japanners. Van de zeven Japanse schepen wist er slechts één te ontkomen.

De succesvolle noordelijke Japanse vloot

De Noordelijke Japanse vloot had wel succes. Zij wisten de Amerikaanse schepen die de noordkant van de aanvalsroute moesten bewaken weg te lokken. De Amerikaanse commandant dacht dat de Japanners van de middelste vloot verslagen waren en zette al zijn schepen in om nu de noordelijke vloot aan te vallen. Dat bleek echter een fout te zijn.

Taffy 3

De middelste Japanse vloot was in het donker tussen alle eilanden doorgeslipt en kwam ’s ochtends vroeg aan bij het eiland Samar. Het enige wat de Japanners nog scheidde van de transportschepen was een kleine vlooteenheid die “Taffy 3” werd genoemd. Taffy 3 bestond uit een paar kleine vliegdekschepen en ‘destroyers’ (kleine oorlogsschepen). De chaos was compleet. De Amerikanen hadden de Japanse vloot niet verwacht en waren nu bijna onbeschermd. In een poging om de hele operatie te redden, vielen de Amerikaanse destroyers de grote Japanse slagschepen frontaal aan in een ultieme alles-of-niets-aanval. Daardoor gaven zij de vliegdekschepen de tijd hun vliegtuigen de lucht in te sturen.

De Japanse vloot trekt zich terug

Bij de Japanse vloot was het ook een grote chaos. Door miscommunicaties dacht de Japanse bevelhebber dat hij midden in de Amerikaanse hoofdmacht beland was. In de rook en de ochtendschemering, zag hij alleen de silhouetten van de kleine schepen die op hem afkwamen. Hij herkende wel de platte dekken van de vliegdekschepen en de schoorstenen en kanonnen van de destroyers, maar dacht zag die in alle chaos aan voor grote vliegdekschepen, kruisers en slagschepen. Dat de Amerikanen voor de aanval kozen, sterkte hem in die overtuiging. In werkelijkheid woog de voorste Amerikaanse destroyer ongeveer net zoveel als een van de grote geschutskoepels van het Japanse slagschip Yamato. De Japanse admiraal vreesde nog zwaardere luchtaanvallen en besloot de komst van de Amerikaanse vliegtuigen niet af te wachten. Hij trok zich terug. Hiermee ging ook het succes van de noordelijke vloot verloren. Die hadden de Amerikanen weg kunnen lokken, maar wel ten koste van zware verliezen.

De grootste zeeslag van de Tweede Wereldoorlog eindigt

Nu de middelste vloot niet doorzette, was het succes van de Noordelijke vloot ook voor niets geweest. Tegen de avond van 25 oktober werden de Japanners op alle drie de fronten teruggedrongen. Ze hadden de landingen op de kusten van Leyte niet kunnen voorkomen. Terwijl ze zich terugtrokken voerden ze nog wel kamikaze-aanvallen uit. Dit kostte de Amerikanen nog twee schepen, maar dat mocht voor de Japanners niet meer baten. De Amerikanen bleven nog heel 26 oktober luchtaanvallen uitvoeren op de terugtrekkende Japanse schepen, waarmee de grootste zeeslag van de hele Tweede Wereldoorlog ten einde kwam.

Nasleep

De Japanse marine zou de slag nooit meer te boven komen. Hoewel het nog tot eind december duurde voor heel Leyte veroverd was, kon de marine niks meer doen om de Amerikaanse opmars tegen te houden. De Japanners hadden 27 schepen en bijna driehonderd vliegtuigen verloren, met aan boord meer dan 12.000 mensen. De Amerikanen hadden minder verliezen. Zij verloren meer dan tweehonderd vliegtuigen, maar ‘slechts’ zes schepen en ongeveer 2800 mensen.