De Taliban in Afghanistan

De Taliban hebben de macht in Afghanistan weer overgenomen, nadat ze ook de hoofdstad Kabul voor een groot deel onder controle hebben gekregen. In het presidentiële paleis in Kabul riepen vertegenwoordigers van de Taliban de overwinning uit. Na het terugtrekken van het grootste deel van de Amerikaanse troepen in Afghanistan, hebben Talibanstrijders de macht in het land in schrikbarend tempo in handen weten te krijgen. 

Afghanistan onder Sovjetbewind

In 1979 viel de Sovjet-Unie Afghanistan binnen. Tussen 1979 en 1988 raakte het land verwikkeld in een strijd met Afghaanse moedjahedien (fundamentalistische islamitische strijders), die financieel gesteund werden door onder andere de Verenigde Staten. Nadat de Sovjet-Unie zich in 1988 uit Afghanistan terugtrok, ontstond in Afghanistan een burgeroorlog, waarin de moedjahedien nu elkaar bestreden om de macht over het land te verkrijgen.

Ontstaan van de Taliban

Als gevolg van de aanhoudende onrust in het land vluchtten vele Afghanen naar buurland Pakistan. Daar werd een deel van de vluchtelingen opgeleid op strenge Koranscholen, de madrassa’s. Uit deze scholen ontstonden de Taliban, een streng islamitische organisatie.

Taliban in Afghanistan

In 1994 begonnen de Taliban aan een offensief in Afghanistan. Al vrij snel wisten zij de steden Kandahar en Herat (de op één na grootste stad) te veroveren. Op veel plekken werden de strijders met open armen ontvangen; zij maakten immers een einde aan de hevige burgeroorlog. Eind 1995 begon de organisatie aan de belegering van de hoofdstad Kabul, die zij in 1996 wisten te veroveren. De leider van de Taliban, Mullah Mohammed Omar, riep het ‘Islamitisch Emiraat Afghanistan’ uit. Pakistan en Saoedi-Arabië erkenden de nieuwe Afghaanse staat.

Streng bewind

De Taliban liet zich leiden door islamitisch jihadistisch gedachtegoed. Mullah Mohammed Omar sprak de doelen van het Islamitische Emiraat uit: de vrede moest hersteld worden en de bevolking ontwapend. Daarnaast voerden de Taliban de sharia - de islamitische wet - in. Vrouwen moesten zich voortaan volledig bedekken middels het dragen van een boerka en het werd mannen verplicht hun baard te laten staan. Vliegeren, een belangrijke Afghaanse traditie en zeer populair onder kinderen, werd verboden, evenals entertainment zoals televisie en muziek. Daarnaast mochten meisjes van boven de tien niet meer naar school.

Einde van de Taliban in Afghanistan

De Taliban werkte nauw samen met Al Qaida: een zeer extremistische islamitische organisatie. Na de aanslagen op de Twin Towers in New York op 11 september 2001 – waar Al Qaida de verantwoordelijkheid voor opeiste - vroegen de Verenigde Staten om de uitlevering van Osama Bin Laden, de leider van Al Qaida. De VS gingen niet akkoord met de eisen die de Afghaanse regering stelde betreffende de uitlevering en verklaarden de Taliban de oorlog. Op 12 november 2001 verloren de Taliban de hoofdstad Kabul en kwam Afghanistan onder het bewind van een nieuwe, pro-Westerse regering.

Taliban na de oorlog

Hoewel de Taliban niet meer de macht hadden over Afghanistan, bleef de organisatie wel degelijk bestaan. Zij trokken zich terug en begonnen een guerrillaoorlog vanuit het berggebied tussen Afghanistan en Pakistan. In de jaren die volgden pleegden zij aanslagen, onder andere op politici. Vanaf 2005 vond een heropleving van het conflict plaats. Verschillende landen, waaronder Nederland, besloten om militairen naar Afghanistan te sturen om de nieuwe regering te helpen in haar strijd tegen de extremistische organisatie.

Nieuwe opmars

Na enkele jaren werd de Taliban in zowel Pakistan als Afghanistan weer steeds groter. In Afghanistan bleef een verhoogd risico op aanslagen. Geleidelijk verlieten ook steeds meer buitenlandse legers het land. Vanaf 1 januari 2015 kreeg Afghanistan officieel weer zelf de controle over haar veiligheid. De Afghaanse overheid stond er nu grotendeels alleen voor, waardoor de Taliban een stuk minder tegenstand ondervond. Wel bleef het Afghaanse leger gesteund worden door de aanwezigheid van Afghaanse troepen.

Val van Kabul

In februari van 2020 ondertekenden president Trump en zijn Navo-bondgenoten een overeenkomt met de Taliban, waarin vastgelegd werd dat alle Amerikaanse troepen spoedig uit het land zouden vertrekken. Als voorwaarde beloofde de Taliban dat Al Qaida en andere extremistische groeperingen geen invloed zouden krijgen in de gebieden die het beheerste. Na de Amerikaanse presidentiële verkiezingen van 2020 was het even onduidelijk of president Biden ook zou instemmen met het terugtrekken van de troepen, maar op 14 april 2021 kondigde hij aan dat alle troepen tegen 11 september 2021 het land uit moesten zijn, precies twintig jaar na de aanslagen van 11 september 2001.

De snelheid waarmee de Taliban weer de controle over Afghanistan en Kabul heeft overgenomen, leidde tot een massale evacuatie van Amerikanen en andere westerlingen die nog in de stad aanwezig zijn. De zogenoemde 'vlucht uit Kabul' is nu al historisch en wordt vergeleken met de Val van Saigon in 1975.