Eerste Nederlandse elektriciteitscentrale
“Het is nu nog niet te zeggen waar straks wel weer stroom beschikbaar is en waar niet”
Nieuwegein is dusdanig getroffen door blikseminslagen dat de stad mogelijk het hele weekend zonder stroom zal zitten. Elektriciteit is tegenwoordig vanzelfsprekend in Nederland, maar voor 1886 hadden de Nederlanders geen stroom tot hun beschikking. Op 19 april 1886 ging de eerste Nederlandse openbare elektriciteitscentrale van start.
In 1879 ontwikkelde Thomas Edison de eerste gloeilamp, een revolutionaire uitvinding. Drie jaar later bouwde hij de eerste elektriciteitscentrale in New York. Willem Benjamin Smit was een Nederlandse elektrotechnicus die zich bezig hield met het ontwerpen en bouwen van motoren die stroom opwekten. Hij experimenteerde met verlichting en elektronische machines. Toen Smit de verlichting op een boot op de Holland Amerika Lijn verzorgde, bezocht hij de centrale van Edison. Hij liet zich inspireren door dit gebouw en nam zijn ervaringen mee terug naar Nederland.
Smit stichtte in 1886 de N.V. Electrische Verlichting Kinderdijk, bij Rotterdam. Het was de eerste elektriciteitscentrale van Nederland. Het idee was om een elektriciteitscentrale te bouwen die niet alleen stroom aan fabrieken, maar ook aan particulieren leverde. De elektriciteitscentrale liet 350 lampen in de omgeving branden. Al snel werd de centrale uitgebreid en kwamen er 21 straatlantaarns bij. Mensen in de omgeving konden een abonnement op de centrale nemen en betaalden 12 tot 15 gulden per jaar voor elke gloeilamp.
Smit en zijn bedrijf legden 3 kilometer aan stroomdraad onder de grond en leverden een constante stroomvoorziening. Stroomgebruikers ondervonden echter soms problemen met de stroomvoorraad. Een andere uitvinder die in de buurt woonde en die tevens een abonnement had op de stroomtoevoer, kwam op het idee om een elektrische lift in zijn huis te installeren. Zo hoefde hij de trap niet te nemen om naar bed te gaan. Iedere keer als hij echter zijn lift gebruikte werden alle lampen in de omgeving half gedoofd. De elektriciteitscentrale werden al snel razend populair in Nederland en na 1900 begonnen naast stoomcentrales ook kolencentrales in Nederland te verschijnen.
Dat elektriciteit echter nog niet altijd een zekere zaak is, bleek toen gisteren de bliksem insloeg in Nieuwegein. De stad zit mogelijk het hele weekend zonder stroom.
