Geschiedenis van de Matthäus Passion

Voorafgaand aan Pasen kun je op veel plekken de Matthäus Passion luisteren, het muziekstuk van Bach over het lijdensverhaal van Jezus. Het is alweer drie eeuwen geleden dat de Matthäus Passion voor de eerste keer werd opgevoerd voor publiek.

De Matthäus Passion van Bach

De Matthäus Passion staat bekend als één van zijn langste composities, maar is misschien ook wel de voortreffelijkste creatie van de klassieke grootmeester Johann Sebastian Bach (1685-1750). Hij componeerde dit oratorium rond 1727. De compositie, die in het Latijn voluit Passio Domini Nostri J.C. Secundum Evangelistam Matthaeum is getiteld, vormt een hoogtepunt in de geschiedenis van de klassiek-religieuze muziek. De leidraad voor de Matthäus Passion wordt gevormd door het lijdens- en sterfverhaal van Jezus Christus, zoals deze staat opgetekend in het evangelie van Matthëus.

Eerste opvoering in Leipzig

Hoewel Bach in totaal vier of vijf verschillende ‘Passies’ moet hebben geschreven, is naast de Matthäus Passion alleen de iets minder bekende Johannes Passion (1723) bewaard gebleven. De Matthäus Passion werd voor het eerst opgevoerd in de Thomaskirche van Leipzig, de stad waar Bach sinds 1723 muziekdirecteur van de grotere kerken was geworden. Historische bronnen spreken elkaar tegen wat betreft de datum waarop de Matthäus Passion daar voor de eerste keer werd uitgevoerd: vermoedelijk was dit op 15 april 1729, een Goede Vrijdag, maar er zijn ook bronnen die vermelden dat de eerste opvoering al op 11 april 1727 (eveneens een Goede Vrijdag) plaatsvond.

De Passion in Nederland

De eerste uitvoering van de Matthäus Passion in Nederland vond plaats in 1870. Onder leiding van de Duitse componist Woldemar Bargiel (1828-1897) werd de compositie opgevoerd door het Toonkunstkoor in Rotterdam. Vanaf 1899 nam de belangstelling voor het muziekstuk onder een breder publiek toe, dankzij een ingekorte versie van de hand van Joseph Wilhelm Mengelberg (1871-1951), toenmalig dirigent van het Concertgebouworkest in Amsterdam.

De Grote Kerk van Naarden

Sinds 1922 verzorgt de Nederlandse Bachvereniging de uitvoering van de Matthäus Passion in de Grote Kerk te Naarden. Van de tientallen uitvoeringen die tegenwoordig jaarlijks in Nederland plaatsvinden is dit de best bezochte opvoering, waar bovendien traditiegetouw ook Nederlandse bewindslieden aanwezig zijn. Honderd jaar later is de opvoering nog populair dat de kaarten soms al een jaar van tevoren uitverkocht zijn.

Meer lezen over de tradities rondom Pasen? In ons dossier over Pasen lees je alles over dit bijzondere feest.