De herkomst en viering van Goede Vrijdag

Op Goede Vrijdag, de laatste vrijdag voor Pasen, herdenken christenen de kruisdood van  Jezus Christus. Goede Vrijdag volgt op Witte Donderdag en gaat vooraf aan Stille Zaterdag. Deze drie dagen vormen samen de triduum sacrum.

De kruisdood van Jezus

Op Goede Vrijdag herdenken christenen de kruisiging van Jezus, zoals beschreven in de vier Bijbelse evangeliën geschreven door Johannes, Mattëus, Marcus en Lucas. Op Witte Donderdag wordt Jezus na het Laatste Avondmaal veroordeeld tot de kruisdood door Pontius Pilatus. Pilates probeert Jezus nog vrij te krijgen, door de bevolking van Jeruzalem te laten kiezen tussen gratie voor een moordenaar (Barabas) of gratie voor Jezus. Het volk van Jeruzalem kiest voor de vrijheid van de moordenaar, waarna Pilates Jezus laat mishandelen en bespotten. Het volk vindt dat niet genoeg en eist de kruisdood van Jezus, waarna Pilates toegeeft. Op de heuvel Golgotha, nabij Jeruzalem, wordt Jezus aan het kruis genageld. Na een marteling van zes uur lang sterft hij om 15.00 uur precies. Voor zijn dood zou hij nog enkele woorden hebben gezegd, die aan worden geduid als de kruiswoorden.Ter controle wordt nog een speer door zijn zij geboord. Volgens het evangelie van Mattëus zou een aardbeving hebben plaatsgevonden op het moment dat Jezus stierf. De andere twee misdadigers aan het kruis werden vervolgens gedood. ’s Avonds krijgt Jozef van Arimathea van Pilates toestemming om Jezus van het kruis te halen en hem te begraven nabij Golgotha.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Symbolische betekenis

De dood van Jezus heeft voor alle christenen een sterke symbolische betekenis; het wordt gezien als een offer. Bij zijn doop werd Jezus door Johannes de Doper reeds aangewezen als ‘Lam van God’. Met zijn kruisdood nam Jezus alle zonden van de mensheid op zich. Daarnaast wist hij met zijn dood het kwaad; de Satan te overwinnen. Op Goede Vrijdag herdenkt men dus zowel de verlossing van de zonden van de mens als de overwinning van Jezus op Satan. Dit is de reden dat de dag ‘Goed’ wordt genoemd; het goede verwijst niet naar de dood van Jezus, maar naar de verlossing van de zonden.

Goede Vrijdag en de katholieke traditie

De grote christelijke stromingen vieren Goede Vrijdag op verschillende wijze. In de katholieke traditie wordt uitgebreid stilgestaan bij Goede Vrijdag. ’s Middags lopen zij de ‘kruisweg’; zij lopen langs de lijdensweg van Jezus zoals afgebeeld in de kerk. ’s Avonds vindt de kruisverering plaats. Hierbij wordt de Improperia gezongen, het ‘Beklag Gods’. Op Goede Vrijdag vindt, uit respect voor de dood van Jezus, geen mis plaats. Voor katholieken is Goede Vrijdag een vastendag; op deze dag mogen zij slechts één volledige maaltijd nuttigen en eten zij geen vlees.

Het protestantisme en de orthodoxie

Protestanten herdenken de dood van Jezus op een veel ingetogener manier dan de katholieken. Op Goede Vrijdag wordt er in de meeste protestantse kerken alleen een eenvoudige kerkdienst gehouden. De Orthodoxe christenen houden twee kerkdiensten op Goede Vrijdag. Er vinden Bijbellezingen plaats en er worden liederen gezongen. Vervolgens wordt er een kruis naar het midden van de kerk gedragen. Tijdens de volgende dienst wordt een afbeelding van de graflegging van Jezus in de kerk neergelegd. Op Goede Vrijdag wordt geen goddelijke liturgie uitgevoerd, uit eerbied voor de dood.

Opvoering van de Mattäus Passion

Traditiegetrouw spelen op Goede Vrijdag door het hele land symfonieën en orkesten Bachs Mattäus Passion, een muziekstuk over de lijdensweg en dood van Jezus zoals beschreven in het evangelie geschreven door Matteüs. Lees hier meer over de Mattaüs Passion.

Meer lezen over de tradities rondom Pasen? In ons dossier over Pasen lees je alles over dit bijzondere feest.