Ongeschonden lichaam van Bernadette Soubirous

Het leven van Bernadette Soubirous na de Mariaverschijningen

In april 2024 kwam een bijzondere schrijn met een reliek van de Heilige Bernadette Soubirous uit Lourdes naar Nederland. Aan Bernadette verscheen in 1858, naar haar eigen zeggen, maar liefst achttien keer een dame. De katholieke kerk bepaalde later dat ‘de dame’ de Heilige Maagd Maria moest zijn geweest. Maar wat gebeurde er met Bernadette Soubirous na deze Mariaverschijningen?

Onderzoek door de kerk

Het duurde even voordat de kerk doorkreeg wat er gebeurde. Bernadette Soubirous werd niet serieus genomen. Vooral de kerkelijke autoriteiten waren sceptisch over haar beweringen en wilden deze grondig onderzoeken. De katholieke kerk begon daarom in Lourdes getuigenverklaringen te verzamelen en ondervroeg Bernadette uitvoerig. Het onderzoek vanuit de Katholieke Kerk duurde jaren.

Uiteindelijk verklaarde bisschop Laurence van Tarbes in 1862 dat de verschijningen ‘bovennatuurlijk’ van aard waren, wat betekende dat ze van goddelijke oorsprong werden beschouwd. Dat niet alleen, ook zouden er genezingen hebben plaatsgevonden die alleen te verklaren waren door goddelijke interventie. Na deze erkenning ontwikkelde Lourdes zich tot een bedevaartsoord en gelovigen trokken massaal naar de Franse stad vanwege de verhalen over wonderen die zich in de buurt van de Lourdesgrot zouden hebben voorgedaan.

Aandacht en bekendheid

Na de Mariaverschijningen werd Bernadette al snel een bekend figuur. Mensen kwamen niet alleen naar Lourdes, ze kwamen ook naar Bernadette. Alle aandacht was overweldigend. Die aandacht kwam niet alleen van talloze gelovigen, maar ook van de autoriteiten. Na verloop van tijd begon Bernadette echter ook te lijden onder de negatieve aandacht van degenen die haar niet geloofden, wat haar zwakke gezondheid verergerde.

Bernadette besloot dat het leven in het klooster haar meer rust zou brengen. Dit zou ook haar gezondheid bevorderen. Bernadette vertrok daarom in 1866 op 22-jarige leeftijd naar de Franse stad Nevers om zich bij het klooster ‘de Zusters van de Goeder Herder’ aan te sluiten. Ondanks dat ze daar haar noviciaat begon, had ze eigenlijk willen toetreden tot de karmelietessen, een rooms-katholieke bedelorde, maar haar zwakke gezondheid en de vereiste bruidsschat maakten dit onmogelijk.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De zusters van Barmhartigheid in Nevers

Bij de Zusters van de Goede Herder leerde Bernadette lezen en schrijven, maar ze geloofde dat haar roeping beter tot uiting zou komen bij de Zusters van Barmhartigheid in Nevers, waar ze intrad op 29 juli 1866. Hoewel er nog enige twijfel was over de geloofwaardigheid van de Mariaverschijningen, ontving ze met 42 andere novicen het religieuze habijt en nam ze de kloosternaam Marie-Bernarde aan.

In het klooster leidde Bernadette een leven van eenvoud en nederigheid in overeenstemming met de regels en tradities van haar orde. Gedurende dertien jaar werkte ze als assistent in de ziekenboeg en als hulpkoster. Ze verrichtte verder eenvoudige, maar voor haar gezondheid soms intensieve taken, zoals huishoudelijk werk, wassen en zorg voor zieken. Haar dagen waren gevuld met regelmatig gebed, deelname aan kloosterlijke rituelen en ceremonies, en gehoorzaamheid aan de regels en voorschriften van haar orde die een strikte religieuze discipline volgden. Echter, ze kon niet aan alle delen van het kloosterleven meedoen. Bernadette bleef lijden aan verschillende gezondheidsproblemen zoals astma, oogproblemen en tuberculose, wat haar vermogen om actief deel te nemen aan het kloosterleven beperkte. In december 1878 brak haar zwakke gezondheid haar dusdanig op dat ze op bedrust werd gelegd. Kort daarvoor had ze nog haar kloostergeloften afgelegd. Na een maandenlang ziekbed overleed Bernadette, slechts 35 jaar oud, op 16 april 1879, naar verluidt terwijl ze de rozenkrans aan het bidden was. Ze werd begraven in de grafkelder van de Sint-Jozefkapel van het hoofdklooster de Zusters van Barmhartigheid. Volgens de zusters was haar dood een rustige overgave aan Gods wil.

De opgravingen van Bernadettes Soubirous lichaam

Decennialang na haar dood begonnen kerkelijke autoriteiten opnieuw de Mariaverschijningen van Bernadette te onderzoeken. Daarbij werd het lichaam van Bernadette opnieuw opgegraven, om de staat van het lichaam te onderzoeken. Bij de opgraving van haar lichaam, dertig jaar na haar dood in 1909, constateerden onderzoekers dat het kruisbeeld en de rozenkrans die Bernadette in haar hand had toen ze werd begraven, waren geoxideerd, maar dat het lichaam slechts minimale tekenen van ontbinding had. Daarbij was haar gezicht maar lichtelijk vervormd en was het op sommige plekken verkleurd.

Hoewel dat strikt genomen geen wonder was, droeg de bijzonder goede staat van het lichaam wel bij aan een ‘verklaring van eerbiedwaardigheid’, die de katholieke kerk in augustus 1913 uitvaardigde. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zorgde er daarna voor dat het onderzoek naar Bernadette jarenlang stil kwam te liggen.

De zaligverklaring en heiligverklaring

Het onderzoek ging verder en in april 1919 werd Bernadette voor een tweede keer opgegraven. Ook nu was het lichaam nog altijd zo goed als intact. De onderzoeken naar het lichaam werden uitgevoerd door zowel geestelijke als wereldlijke autoriteiten. De medici die het onderzoek naar het lichaam uitvoerden, schreven hun rapporten over de staat van het lichaam apart van elkaar, onder ede. Een van de aanwezigen, dokter Comte, schreef in zijn rapport dat er geen indringende geur uit de kist kwam, nadat die werd geopend. Volgens hem was het lichaam zo goed als gemummificeerd, waarbij de huid, op enkele plekken na, nog in orde was. Het hele lichaam zou bedekt zijn geweest met een flinterdun laagje meeldauw en calciumzouten. Het lichaam was nog stevig genoeg dat het zonder problemen uit de kist getild kon worden en op een onderzoekstafel kon worden gelegd.

In 1923 bevestigde de paus uiteindelijk de authenticiteit van de Mariaverschijningen. Samen met de eerdere verklaring van eerbiedwaardigheid, werd zo de deur opengezet voor een zaligverklaring van Bernadette. Ook daarvoor moest weer onderzoek worden gedaan. Bij de derde opgraving van Bernadettes lichaam in 1925 werden relikwieën verzameld en naar Rome gestuurd. Het verzamelen van de relikwieën werd gedaan door dezelfde dokter Comte als die het onderzoek in 1923 had uitgevoerd en ook nu viel hem de goede staat van het lichaam op. Hiermee eindigde het onderzoek.

Bernadette werd op zondag 14 juni 1925 zaligverklaard door paus Pius XI als Sint-Bernadette, de patroonheilige van zieken en armen. Acht jaar later, op 8 december 1933, verklaarde de paus haar heilig. Niet zozeer vanwege de inhoud van de verschijningen, maar eerder vanwege haar eenvoud en heiligheid van leven.

Verering

Zoals eerder beschreven werden bij de opgravingen van Bernadettes lichaam verschillende delen van haar stoffelijke resten verzameld als relikwieën, waaronder delen van haar botten en haar haren. De relikwieën van Bernadette werden een focus van verering en bedevaart voor gelovigen over de hele wereld. Pelgrims kwamen naar het klooster van Nevers om eer te bewijzen aan de heilige en om te bidden voor haar tussenkomst in hun leven. Na verloop van tijd werden verschillende delen van de relikwieën van Bernadette verspreid over de wereld, zodat meer mensen toegang hadden tot haar heilige overblijfselen voor verering en devotie. Relikwieën worden nu nog steeds uitgeleend aan kerken, kapellen en heiligdommen over de hele wereld als boodschap van troost uit Lourdes, waardoor de verering als heilige verder werd verspreid. Ook in Nederland gebeurde dit. Het reliek met een stuk van het gebeente ging toen tussen 1 en 29 april 2024 het land rond.