Het Wilhelmus wordt het Nederlandse volkslied

Het Wilhelmus werd rond 1570 geschreven voor stadhouder Willem van Oranje op de melodie van het Franse liedje Chartres. Er zijn verschillende versies van het lied gemaakt, en zowel de muziek als de tekst zijn door de jaren heen veranderd. Op 10 mei 1932 wordt het Wilhelmus officieel het Nederlandse volkslied.

De vorm van het Wilhelmus

Het Wilhelmus bestaat uit vijftien coupletten en is een acrostichon. Dat betekent dat de eerste letters van de vijftien coupletten de naam ‘Willem van Nassov’ vormen. De tekst wordt voor het eerst genoemd in 1572, en wordt in het algemeen toegeschreven aan Marnix van Sint Aldegonde, de secretaris van Willem van Oranje.

De melodie van het Wilhelmus

De melodie is ontstaan tijdens het beleg van de Franse stad Chartres in 1568. Tijdens die gebeurtenis werd het spotliedje Autre chanson de la ville de Chartres assiégée par le prince de Condé gezongen door de Hugenoten. De huidige melodie werd in 1626 vastgelegd door Adriaen Valerius in zijn bundel Nederlandtsche Gedenck-clanck.

De Prinsenmars

In de achttiende eeuw kwam er een variant op het Wilhelmus, die nu bekend staat als de Prinsenmars. Daarvoor was het Wilhelmus een vrolijk lied, dat gespeeld werd bij het leger en ceremonieën. De versie uit de achttiende eeuw werd instrumenteel, en de tekst paste hierdoor niet meer goed.

Het Koninkrijk der Nederlanden

Bij de stichting van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 schreef luitenant-admiraal J.H. van Kinsbergen een prijsvraag uit voor het een volkslied. De prijsvraag werd gewonnen door Wien Neêrlands Bloed van de dichter Hendrik Tollens. De melodie werd gemaakt door Johan Wilhelm Wilms. Vanaf nu werd het Wilhelmus gezien als een lied van het vorstenhuis. De tekst en de melodie werden echter die van de zestiende eeuw. In 1932 werd het eerdere, onofficiële volkslied Wien Neêrlands Bloed vervangen door het Wilhelmus.

Koningin Wilhelmina

De bundel van Valerius werd in 1871 opnieuw uitgegeven en zorgde voor nieuwe belangstelling voor het Wilhelmus. De Oostenrijkse componist Eduard Kremser maakte daarop een romantische versie van het lied. Kremsers bewerking kreeg zowel in Duitsland als in Nederland veel waardering. Ook prinses Wilhelmina had waardering voor het stuk. Tijdens haar benoeming tot koningin in 1898 werden zowel de versie van Kremser als de Prinsenmars voor haar gespeeld. Uiteindelijk werd de versie van Kremser door de ministerraad ingesteld als nieuw volkslied.

Het Wilhelmus in onze tijd

Het Wilhelmus kan bij nationale en internationale gebeurtenissen gespeeld en gezongen worden. Vaak wordt dan het eerste couplet gespeeld. Sinds 2004 mag het ook gespeeld worden bij militaire inspectie door de minister-president, de minister van Buitenlandse Zaken of de minister van Defensie.