Dode Zeerollen

Hoe de Joden tijdens de Bar Kochba-opstand de recent ontdekte Bijbelfragmenten in grotten verstopten

In Israël zijn fragmenten gevonden van papieren rollen met Bijbelteksten. De 2000 jaar oude fragmenten werden door archeologen gevonden in grotten in de Woestijn van Judea en zijn waarschijnlijk tussen 132 en 136 n.Chr. tijdens de joodse opstand tegen de Romeinen verstopt in de grotten. Deze opstand staat ook wel bekend als de Bar Kochba-opstand, wat gebeurde er tijdens deze opstand en waarom werden de teksten in de grotten verstopt?

De vondst doet denken aan die van de Dode Zeerollen, een collectie van ruim negenhonderd teksten die geschreven zijn in het Hebreeuws, Aramees en het Grieks en afkomstig zijn uit 250 v.Chr. tot 50 n.Chr. Het grootste deel van de teksten komen uit de Tenach, de Hebreeuwse Bijbel. De eerste fragmenten van de Dode Zeerollen werden tussen 1947 en 1956 door archeologen ontdekt in elf grotten in de buurt van de nederzetting van Qumran, een plaats op de Westelijke Jordaanoever aan de noordwestkust van de Dode Zee.

De vondst van deze collectie teksten is volgens experts van groot belang, omdat geschreven bronnen over de joodse cultuur van ruim 2000 jaar geleden erg schaars zijn. Ze geven een nieuw inzicht in de politieke en religieuze context van die tijd. Daarnaast zijn ze van groot belang voor het onderzoek naar hoe de Hebreeuwse Bijbel tot stand is gekomen en bewaard is gebleven. Omdat de overeenkomsten met de eerder gevonden Dode Zeerollen groot lijken, wordt er door veel media al gesproken van een nieuwe toevoeging aan die legendarische vondst.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Nieuwe vondst

Na 65 jaar zijn er in maart 2021 dus weer nieuwe tientallen nieuwe fragmenten van oude Bijbelteksten gevonden door Israëlische onderzoekers. De teksten zijn op in het Grieks op perkament geschreven en variëren van slechts enkele millimeters tot de grootte van een vingernagel. Ze werden gevonden als onderdeel van een vierjarig Israëlisch nationaal project om verdere plunderingen van oude en kostbare spullen te voorkomen, uit de afgelegen grotten van de Woestijn van Judea, ten oosten van Jeruzalem.

Maar de fragmenten van de Bijbelteksten waren niet het enige dat de Israëlische onderzoekers in de grotten vonden. Het project leverde meerdere zeldzame vondsten op, waaronder een grote geweven mand met deksel van ongeveer 10.500 jaar oud. Deze is naar alle waarschijnlijk de oudste dergelijke intacte mand ter wereld. De archeologen vonden ook een 6000 jaar oud, gedeeltelijk gemummificeerd, skelet van een kind, begraven in de foetushouding en gewikkeld in een doek.

Het is niet de eerste keer dat een skelet werd gevonden in deze grotten. De nieuwe vondsten van de Israëlische onderzoekers werden ontdekt in de zogenoemde ´Horrorgrot´, in deze grot werden in 1960 al veertig skeletten gevonden van mannen, vrouwen en kinderen. Dit waren de stoffelijke resten van vluchtelingen uit de tijd van Bar Kochba-opstand tegen de Romeinen, rond het jaar 135. Zij waren waarschijnlijk in de hooggelegen grot uitgehongerd door Romeinse troepen. Van de nu gevonden fragmenten wordt ook gedacht dat ze tijdens deze opstand in de grot zijn verstopt, de vraag is alleen waarom dat is gedaan.

De aanleiding voor de Bar Kochba-opstand

De Bar Kochba-opstand (132-136 n.Chr) was de derde en laatste oorlog tussen het joodse volk en het Romeinse Rijk. De jaren voor de opstand kenmerkte zich door veel spanning en geweld. Zo vond tussen 66 en 70 n.Chr. al de eerste joodse opstand tegen de Romeinen plaats, maar dat was een grote mislukking. Het eindigde onder andere met de vernietiging van de Tweede Tempel. Desondanks wilden de Romeinen ten koste van alles een nieuwe opstand van het joodse volk voorkomen. Om deze reden was er permanent een legioen gelegerd in Judea, genaamd de X Fretensis.

Er bestaan verschillende theorieën over de precieze aanleiding van de opstand, waaronder de veranderingen in het bestuursrecht en de veranderingen in de landbouwpraktijk, maar de meest gangbare reden draait om de bouw van een nieuwe stad genaamd Aelia Capitoline, op de ruïnes van Jeruzalem. Keizer Hadrianus was hier verantwoordelijk voor. Hij was sinds 118 keizer van het Romeinse Rijk. In 130 bezocht hij Jeruzalem en hij stond sympathiek tegenover de Joden. Hadrianus stond toe dat de Joden terugkeerden naar Jeruzalem en gaf toestemming voor de herbouw van hun heilige tempel. Hij kwam echter al snel terug op zijn woord en wilde de tempel op een andere plek herbouwen. Van Jeruzalem wilde hij een nieuwe metropool maken en op de plek van de joodse tempel wilde hij een tempel ter ere van Jupiter bouwen. De Joden voelden zich logischerwijs bedrogen hierdoor.

Simon bar Kochba

Naar aanleiding van de plannen van Hadrianus werd het joodse volk onrustig en klaar om in opstand te komen. Dat alles veranderde toen de invloedrijke rabbi Joshua ben Hananja hen tot bedaren bracht. Volgens Hananja was het beter om geheime voorbereidingen te treffen voor het geval een opstand in een later stadium nodig zou zijn. De Joden bouwden daarom schuilplaatsen in grotten en leverden slecht werk tijdens het maken van wapens, zodat de Romeinen deze wapens zouden afwijzen en ze aan de Joden zouden teruggeven.

Dode Zeerollen

Zolang Hadrianus in de buurt van Judea verbleef, hielden het joodse volk zich rustig, maar dat veranderde toen hij in 132 uit Judea vertrok. Dit was voor de Joden het perfecte moment om in opstand te komen. De leider van de joodse opstand heette Simon bar Kochba. Naast leider van de opstand werd Bar Kochba ook gezien als Messias. De rabbi Akiva was één van de mensen die hier heilig in geloofde. Hij baseerde dit op Bijbelvers Nummeri 24:17. Hierin staat dat er een ster uit Jakob zal voorkomen. De naam Bar Kochba betekent zoon van een ster in het Aramees.

Het succesvolle begin van de opstand

De bekende details en het verloop van de Bar Kochba-opstand zijn bekend door de geschriften van Romeinse senator en geschiedschrijver Lucius Cassius Dio (155-229 n.Chr). Volgens hem verspreidde de opstand van het Joodse volk onder leiding van Bar Kochba zich snel vanuit Modi´in door het hele land. In tegenstelling tot de voorgaande joodse opstanden, werd deze opstand zorgvuldig gepland. De Joden verenigden zich in politiek en militair opzicht onder één enkele leider, in tegenstelling tot de uitgebreide onderlinge strijd die tijdens de eerste opstand plaatsvond.

De Romeinen waren totaal verrast door de aanval en de guerrillaoorlogvoering van de Joden. De Joden wilden geen openlijke oorlogsvoering, maar maakten gebruik van een uitgebreid netwerk van ondergrondse tunnels en strategische posities om de Romeinen te slim af te zijn. En dat lukte. De Romeinen waren niet tegen deze manier van oorlogsvoering opgewassen. Dit kwam mede door de relatief kleine omvang van het Romeinse leger.

Bar Kochba kreeg het met zijn leger voor elkaar om van Judea een onafhankelijke joodse staat te creëren en gedurende ruim twee-en-een-half jaar hierover te regeren. Bar Kochba kreeg de naam Nasi Israël, wat ‘Vorst van Israël’ betekent, en het dagelijks leven ging door alsof er niets gebeurd was. De onafhankelijke staat kreeg zelfs een eigen munt.

Het neerslaan van de opstand

Langzaam maar zeker kwamen de Romeinen toch weer dichterbij. De rebellen moesten zich beperken tot langdurige verdediging, dit werd voornamelijk gedaan door in de schuilgrotten en de tunnels te verstoppen.

Dode Zeerollen

Na een serie tegenslagen was Hadrianus het zat. Hij stuurde in het jaar 135 zijn beste generaals naar Judea, waaronder Julius Severus uit Brittannië. Troepen uit het hele Romeinse Rijk werden opgetrommeld. Het feit dat Severus helemaal uit Groot-Brittannië moest worden gehaald, geeft de ernst van de hachelijke situatie van de Romeinen aan. Severus nam een ​​langzame maar extreem meedogenloze strategie aan, waarbij hij de rebellen gestaag neersloeg door de infrastructuur te vernietigen en een groot deel van de joodse bevolking op brute wijze te vermoorden. De Joden verschanste zich in hun grotten en tunnels, maar dit werd hen juist fataal. Severus sloot ze met zijn leger in, waardoor er al snel een gebrek aan voedsel en water ontstond. De Joden hadden vervolgens geen andere keus dan zich over te geven.

Maar dit gold niet voor iedereen. Na Jeruzalem te hebben verloren, trok Bar Kochba zich met wat er nog over was van zijn leger, terug naar het hoofdkwartier in het fort van Betar. Hier vond het laatste, bloederige gevecht plaats. Het Romeinse leger belegerde het fort en op de 9e van Av (de joodse vastendag ter herdenking van de vernietiging van de eerste en tweede heilige tempel) vielen de muren van Betar. Na een hevige strijd werd elke Jood in Betar gedood, waaronder naar alle waarschijnlijkheid ook Bar Kochba.

In totaal vielen er tijdens de opstand volgens Cassius Dio zo´n 580.000 doden en werden 50 steden en 985 dorpen volledig verwoest. Na de opstand verbood Hadrianus alles wat met het joodse geloof te maken had en veranderde hij de naam Judea definitief in Palestina. Het Joodse geloof helemaal laten verdwijnen is hem echter nooit gelukt.

De verstopte fragmenten

Volgens experts moeten de onlangs gevonden fragmenten van de Bijbelteksten ergens tijdens het verloop van de Bar Kochba-opstand in de grotten zijn verstopt. Waarom dit precies is gedaan is niet met honderd procent zekerheid te zeggen, maar waarschijnlijk deed men dit simpelweg om de rollen te beschermen tegen de Romeinen.

Wanneer de Joden moesten vluchten naar de grotten werden allerlei kostbaarheden en dierbare spullen meegenomen, waaronder dus boekrollen met heilige teksten. Toentertijd kostte het veel tijd om een meterslange boekrol met de hand te maken, dus die wilde men niet kwijt. Zeker vanwege de religieuze waarde mocht dat niet verloren gaan en zeker niet in Romeinse handen vallen.

 

Bronnen:

Afbeeldingen:

Ook interessant: 

Beschavingen: 

Landen: 

Personen: 

Tijdperken: 

Onderwerpen: 

Covers OA
Alles weten over de fascinerende geschiedenis van Amsterdam?

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

MEER INFORMATIE
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox?

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

AANMELDEN
Ontdek Archeologie Magazine

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

Meer informatie
Nu in de winkel
Koop Geschiedenis Magazine in de winkel

Het nieuwe nummer is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt. 

Bekijk de inhoud