Hoe tatoeages razend populair werden onder de Victoriaanse Britse elite

Tegenwoordig zijn tatoeages heel normaal, niemand kijkt er meer raar van op. Waar het aan het begin van de vorige eeuw nog gezien werd als iets dat ´mensen van een lagere klasse´ hadden, is het nu volledig in de mode. Toch is dit niet de eerste keer dat tatoeages ´salonfähig´ zijn. In de victoriaanse tijd, een periode die over het algemeen gekenmerkt wordt door preutsheid en statuur, waren tatoeages erg populair bij de Britse elite. Waarom was dit?

Tatoeages

Het victoriaanse tijdperk liep in de Britse historie van 1820 tot 1914. De periode komt overeen met de regeringsperiode van koningin Victoria die van 1837 tot 1901 aan de macht was in Groot-Brittannië. Groot-Brittannië was het machtigste koninkrijk ter wereld, mede door de opbrengsten van de overzeese kolonies van het Britse Rijk en de economische en industriële vooruitgang was er veel rijkdom, met name voor de opkomende middenklasse en de elite.

De victoriaanse cultuur

De victoriaanse cultuur in Groot-Brittannië wordt voornamelijk gekenmerkt door een verregaande preutsheid, het wordt niet voor niets ‘de eeuw van de kuisheid’ genoemd. Erotiek en de dood waren taboe in de samenleving, hier mocht over het algemeen niet openlijk over gesproken worden. Nuchterheid, humorloosheid en ingetogenheid waren de norm en maakten je een goede burger.

Dit was met name van toepassing op vrouwen, mannen waren een stuk losser met deze onderwerpen. Deze sekseverschillen waren heel normaal in deze periode. De vrouwen mochten weinig en moesten vooral thuis blijven wachten totdat de man weer thuiskwam. De mannen hadden de macht, zowel binnen als buiten het huis.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Tatoeages

Maar er vond in deze periode een trend plaats die laat zien dat de victoriaanse Brit, met name de elite, toch niet zo preuts was als we denken. Veel leden van de Britse elite liepen namelijk rond met tatoeages, iets waar voorheen vooral op neergekeken werd en wat geassocieerd werd met criminaliteit. Maar nadat James Cook tijdens zijn ontdekkingsreizen aan het einde van de 18e eeuw tatoeages ontdekte bij de lokale bevolking op de eilanden die hij ontdekte, zoals bij de Maori van Nieuw-Zeeland, werd de tatoeage herontdekt in West-Europa. Het dragen van tatoeages werd tijdens het victoriaans tijdperk populair bij alle standen van de samenleving, in die tijd met name onder de zeelui, zowel uit de hogere als de lagere rangen, die tatoeages als souvenirs mee terug naar huis namen van hun tochten.

De tatoeages werden nog steeds veel gedragen door criminelen en gedeporteerden, maar de tatoeage zelf werd minder met criminaliteit geassocieerd. Het draaide meer om persoonlijk sentiment en als een soort verslag van het bestaan, een herinnering. In een later stadium, nadat Japan zich in 1853 openstelde voor buitenlandse handel, werden vooral Japanse tatoeages erg populair.

Tatoeages bij de Britse elite

Het was een kwestie van tijd voordat deze trend ook de Britse elite bereikte. In de jaren ’80 van de 19e eeuw kwamen er steeds meer berichten naar buiten dat leden van de Britse elite, zowel mannen als vrouwen, een tatoeage hadden laten zetten. Eén daarvan was Edward VII, de Prince of Wales, die in 1862 op twintigjarige leeftijd in Jeruzalem een kruis op zijn schouder had laten zetten. Ook zijn twee zoons lieten twintig jaar later tatoeages zetten in Japan. De legendarische Japanse tatoeëerder Hori Chiyo had de tatoeages gezet. De mannelijke elite nam vooral tatoeages naar aanleiding van hun tochten en de vrouwen droegen tatoeages als een manier om zichzelf mooier te maken, dit lieten ze natuurlijk doen door professionele tatoeëerders. De tatoeages van bijvoorbeeld sierlijke kettingen en armbanden dienden als verfraaiing voor hun lichaam. Ook lieten ze vaak de namen van hun echtgenoten op hun lichaam zetten om hun loyaliteit te tonen.

Maar volgens sociologen ligt er ook nog een andere reden ten grondslag aan de toenemende populariteit van tatoeages onder de Britse elite. Omdat tatoeages werden geassocieerd met criminaliteit en in zekere zin ook een taboe was, wekten tatoeages juist grote belangstelling op. Voor de Britse elite was het dus ook in zekere zin ‘spannend’ om een tatoeage te nemen en dat maakte het voor hen een aantrekkelijk fenomeen.

Naar verluid verspreidde de fascinatie met tatoeages gedurende de 19e eeuw ook naar andere machthebbers in Europa. Zo hadden Valdemar, de prins van Denemarken; Olga, de koningin van Griekenland en Oskar, de Koning van Zweden ook tatoeages. Er gaan zelfs geruchten rond dat de moeder van Winston Churchill, Lady Randolph Churchill, een slang op haar pols had staan die ze tijdens officiële gelegenheden met een armband bedekte.

Toch niet zo preuts?

Het feit dat de Britse elite tijdens het victoriaans tijdperk tatoeages liet zetten betekent natuurlijk niet dat het preutse stereotype dat er over die periode bestaat helemaal onzin is. Maar het laat wel een kant van de victoriaanse elite zien waar wellicht niet iedereen bekend mee is. Ook zij zochten toch naar manieren om ‘rebels’ te zijn.