Hoe Victoriaans was koningin Victoria?
De Britse koningin Victoria heeft het imago van gereserveerde seksloosheid. Dit is vooral het werk van haar nageslacht. Victoria beschreef haar gevoelens in dagboeken en brieven, maar haar kinderen hebben die uit gêne gecensureerd en deels vernietigd.
Door: Marianne Mooijweer
Decorum was alles in de betere klassen in de 19de eeuw, in Groot-Brittannië maar ook elders in Europa. In net gezelschap sprak men niet over het lichaam, zwangerschap of bevallen, laat staan over seks. Onbedekte damesenkels waren taboe – zelfs tafelpoten kregen kuis een kleed. Men had het niet over benen maar over ledematen. Elke associatie, hoe vaag of vergezocht ook, met de lagere regionen van het lichaam moest vermeden worden. Het moederschap was de ideale bestemming van een meisje, maar openlijke seksuele voorlichting hoorde niet tot de opvoeding. Dit preutse publieke gezicht van de 19de eeuw noemen we Victoriaans, naar de Britse koningin Victoria die het symbool van die tijd werd door haar lange regeerperiode – van 1837 tot 1901 zat ze op de troon.
Historici zoals Peter Gay hebben laten zien dat het er in de Victoriaanse tijd echt niet zo stijfjes en vreugdeloos aan toe ging als de strenge etiquette van die periode wil doen geloven. Die reguleerde vooral de buitenkant. Het beeld van de gereserveerde Victorianen is deels ontstaan doordat begin 20ste eeuw kunstenaars en intellectuelen zich wilden afzetten tegen hun voorgangers en hen kwalificeerden als achterhaalde fatsoensrakkers en moraalridders. Al zette men in gezelschap graag een zondags gezicht op, dat betekent niet dat iedereen zich privé ook puriteins gedroeg. Bordelen, pornografie, vreemdgaan, zinnenprikkelende foto’s of ondeugende plaatjes met een hint van seks, maar ook mildere overtredingen van de officiële moraal, het bestond allemaal. Mannen hadden de meeste speelruimte, zolang ze maar discreet te werk gingen.
Naakte mannen
Maar ook lang niet alle vrouwen voldeden aan het seksloze ideaalbeeld van de maagd, madonna of moederkloek. Victoria was een van hen. Dit lijkt vreemd. Het gangbare beeld van Victoria past immers precies in het ouderwetse plaatje van het Victoriaanse tijdperk. We hebben de foto’s op ons netvlies van haar als matrone, sinds de vroege dood van haar man (en neef) Albert van Saksen-Coburg in 1861 stemmig en preuts in het zwart gekleed. Victoria was echter veel minder gereserveerd dan we denken, ook al stuurde ze volgens de overlevering haar dochters het huwelijk in met de raad zich de eerste nacht willoos over te geven en als afleiding maar aan het vaderland te denken: ‘Close your eyes and think of England.’ Dit móet een apocrief verhaal zijn. De weerzin en het plichtsbesef die erin doorklinken, stoelden in elk geval niet op haar eigen ervaring.
Wat was de 'eigen ervaring' van Victoria die haar niet zo preuts maakt als ze leek? Lees het hele artikel in de nieuwste Geschiedenis Magazine, nu in de boekwinkel en kiosk! Abonnee worden? Profiteer van een van deze aanbiedingen: 1 jaar voor slechts € 37,50 én cadeaus t.w.v. € 75,- 1 jaar voor slechts € 37,50 én 2 documentaires van Terry Jones én een entreebewijs voor het Archeon
