Homoseksualiteit en de Tweede Wereldoorlog

Homoseksualiteit was binnen het gedachtegoed van de nazi’s een misdrijf: seks tussen mensen van hetzelfde geslacht droeg niet bij aan de verspreiding van het Arische ras. Tussen 1939 en 1945 werden er in Duitsland zeker vijftigduizend homoseksuelen veroordeeld voor hun geaardheid.

Hitlers gedachtegoed betreffende homoseksualiteit

De nazi’s waren van mening dat homoseksualiteit een ziekte was en zagen deze geaardheid als bedreiging van de samenleving. Omdat Hitler het Arische ras zo snel mogelijk wilden verspreiden, verbood hij alle seksuele handelingen die niet gericht waren op voortplanting. In 1934 kreeg de Gestapo - de geheime politie - een speciale afdeling, die zich enkel bezighield met de vervolging van homoseksuelen.

Vervolging in Duitsland

In Duitsland werden er tijdens de Tweede Wereldoorlog zeker 50.000 homoseksuelen voor hun geaardheid veroordeeld. Al vrij snel nadat de NSDAP aan de macht was gekomen, verbood de partij alle entertainment gericht op homoseksualiteit, zoals tijdschriften en cafés. Een deel van de veroordeelde homoseksuelen kwam in concentratiekampen terecht. Hier moesten zij een roze driehoek op hun kleding dragen, om hun geaardheid aan de medegevangenen te tonen. Binnen de concentratiekampen stonden homoseksuelen naar verluidt laag op de hiërarchische ladder en hadden zij geringe overlevingskansen. Zestig procent van de homoseksuelen in concentratiekampen overleefde het niet.

Homoseksualiteit in Nederland

In 1940 maakte Duitsland homoseksualiteit ook in Nederland strafbaar. De wet gold voor ieder homoseksueel contact, met als maximale straf een celstraf van vier jaar. Het strenge antihomobeleid kreeg in Nederland een stuk minder voet aan de grond dan in Duitsland. In totaal is er bewijs voor de veroordeling van 160 mannen op grond van hun homoseksuele geaardheid tijdens de bezetting. De meeste van hen kwamen terecht in Duitse gevangenissen of tuchthuizen. Er bestaat geen bewijs voor de aanwezigheid van Nederlandse homoseksuelen in Duitse concentratiekampen, die ook daadwerkelijk veroordeeld waren op grond van hun geaardheid.

Razzia in Nederlands-Indië

Tussen 1938 en 1939 vond er in Nederlands-Indië een razzia plaats tegen homoseksuelen in het land. De razzia was aangesticht door de Java-bode - de op Batavia uitgegeven krant - en de Christelijke Staatspartij. De toenmalige hoofdredacteur van de Java-bode sympathiseerde met de NSB. Onder de arrestanten bevond zich onder andere de Duitse kunstenaar Walter Spies, die in 1942 stierf als krijgsgevangene.

Na de Tweede Wereldoorlog

Het eerste gebouwde homomonument ter wereld in Amsterdam uit 1987 heeft de vorm van een roze driehoek, verwijzend naar het merk dat homoseksuelen tijdens de Tweede Wereldoorlog op hun kleding moesten dragen en de discriminatie waar zij het slachtoffer van waren. In 2002 bood Duitsland officieel haar excuses aan voor de vervolging van homoseksuelen in de Tweede Wereldoorlog.

Meer lezen? In ons dossier over de Tweede Wereldoorlog delen we wat van de meest tragische en spraakmakende verhalen tijdens en rondom de Tweede Wereldoorlog.

Afbeelding:

• Prisoners in the concentration camp at Sachsenhausen: Unknown, Heinrich Hoffman collection [Public domain], via Wikimedia Commons