Laatste Auschwitz ontsnapper August Kowalczyk overleden
Wij, de overlevenden van het kamp, zijn steeds kleiner in aantal, en dus is het belangrijk dat onze stemmen worden gehoord, als bewijs van de verschrikkingen die daar plaatsvonden.
Aldus August Kowalczyk, op de 64ste bevrijdingsdag van het concentratiekamp Auschwitz. Zondag 29 juli 2012 op 90-jarige leeftijd is overleed hij. Kowalczyk was de laatste overlevende van een groep gevangen die er in 1942 in slaagde om uit Auschwitz te ontsnappen.
August Kowalczyk werd geboren op 15 augustus 1921 in het Poolse dorpje Tarnawa. Na afronding van zijn middelbare school was hij van plan te gaan studeren aan het seminarie, maar door de Duitse en Russische invasie van Polen in 1939 ging dit niet door. Kowalczyk besloot zich daarom aan te sluiten bij het vrije Poolse leger in Frankrijk, maar werd tijdens zijn reis door Slowakije opgepakt door Duitse soldaten.
Op 4 december 1940 werd Kowalczyk overgeplaatst naar het Auschwitz concentratiekamp, waar hij gevangene nummer 6804 werd. De Pool werd tewerkgesteld als constructiemedewerker en was onder meer verantwoordelijk voor het uitladen van de bouwmaterialen. Tijdens de aanleg van een afwateringskanaal buiten het kamp op 10 juni 1942 besloot Kowalczyk te ontsnappen. Samen met 49 andere gevangenen zette hij het op een lopen, waarop de Duitse bewakers het vuur openden. Slechts negen van hen overleefden de vluchtpoging, waaronder Kowalczyk.
Hij verstopte zich geruime tijd in het bos en in de graanvelden, totdat hij door een lokale bewoonster ontdekt werd. Zij gaf Kowalczyk een vrouwelijke vermomming en smokkelde hem naar het lokale dorp, waar hij vervolgens ruim zeven weken ondergedoken zat op een zolderkamer. Uiteindelijk wist de Pool met valse papieren naar Silezië te trekken, waar hij zich later aansloot bij het bevrijdingsleger.
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog groeide Kowalczyk uit tot een populair acteur en speelde hij in verscheidene Poolse films en toneelstukken, waaronder The colors of Battle (1964) en Nuremberg Epilogue (1970). Na zijn pensioen legde hij zich toe op het doorgeven van het verhaal van de Tweede Wereldoorlog aan de jongere generaties en was hij onder meer vicepresident van de Raad ter Behoud van Auschwitz. August Kowalczyk overleed in 2012 op 90-jarige leeftijd in een hospice te Oświęcim, slechts enkele kilometers verwijderd van Auschwitz.
Leestip:
Tussenstation Cosel – Joodse mannen uit West-Europa naar dwangarbeiderskampen in Silezië, 1942-1945
Auteurs: Herman van Rens en Annelies Wilms
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087048136
Winkelprijs: €39,–
“Wij, de overlevenden van het kamp, zijn steeds minder in aantal, en dus is het belangrijk dat onze stemmen worden gehoord, als bewijs van de verschrikkingen die daar plaatsvonden.”
