Laatste gladiatorenspelen in Rome
Terwijl de gladiatoren beginnen aan hun strijd tot de dood, begeeft een monnik zich op het strijdtoneel van het Colosseum. Hij komt tussen beide en pleit voor het einde van de gladiatorenspelen. Enkele dagen na de actie van de monnik, die plaatsvond op 1 januari 404, worden de gladiatorenspelen per decreet verboden door de keizer Honorius.
Gladiatorengevechten zijn volgens enkele historici van oorsprong een Etruskisch gebruik. Andere geschiedkundigen wijzen er echter op dat het mogelijk afkomstig is van volksstammen uit de streek Campanië (ten zuiden van Rome). Zeker is wel dat de gevechten werden gehouden tijdens begrafenissen om de overledenen te eren. In het Romeinse Rijk groeide het herdenkingsritueel uit tot een bloedige sport voor het vermaak. Vanaf 80 na christus vonden er spelen plaats in het nieuw gebouwde Colosseum, dat een jaar eerder was gebouwd. Hier konden tussen de 45.000 en 55.000 toeschouwers ‘genieten’ van het spektakel.
Voor de gevechten werden voornamelijk slaven, misdadigers en krijgsgevangenen gebruikt. Ze werden getraind in speciale gladiatorenscholen om ze voor te bereiden op de strijd. De spelen werden meestal georganiseerd door rijke senatoren of andere welgestelden. De grootste en meest extravagante spelen werden gefinancierd door de keizer.
Tijdens de spelen bevochten de gladiatoren elkaar tot de dood. Er waren allerlei varianten. Zo werden er soms wilde tijgers in het spel gebracht of werden historische veldslagen nagebootst. De gladiatorengevechten dienden niet alleen ter vermaak, maar ook voor het verspreiden van de krijgersethiek en voor het verbeteren van de verstandhouding tussen het keizerlijk hof en het volk. Daarnaast hadden de organisatoren belang bij de spelen om hun eigen aanzien te vergroten.
Het christendom, dat begon als een kleine sekte onder Joden in de provincie Judea, kreeg steeds meer aanhangers na de bekering van keizer Constantijn (280-337) in 312. Vanwege de christelijke moraal om niet te doden kwam er grote weerstand tegen de gladiatorengevechten. De protesten bereikten een hoogtepunt met de actie van de Egyptische monnik Telemachus in het Colosseum op 1 januari 404. Hij wierp zichzelf tussen de gladiatoren en schreeuwde om het onnodige bloedvergieten te stoppen. Het publiek werd razend en stenigde de man. Vanwege dit incident besloot de keizer enkele dagen later om voorgoed de gladiatorenspelen te verbieden.
