Ontstaansgeschiedenis van de Benelux

Het idee voor een samenwerking tussen de drie landen stamt al uit de 19e eeuw. Sinds België onafhankelijk werd in 1830, was het land op economisch gebied geïsoleerd. Hoewel Luxemburg in 1841 een verzoek deed om een verdrag met België te sluiten en dit aan te vullen met een economische unie met Nederland, kwam de eerste vorm van samenwerking pas twintig jaar later tot stand. Op 12 mei 1863 werd het Handels en Scheepvaartverdrag tussen Nederland en België gesloten. Er werd toen ook al nagedacht over een douane-unie, maar in 1870 trad een nieuwe Belgische regering aan die hier niets voor voelde, met als gevolg dat het plan in de ijskast belandde.

Conventie van Oslo 

Pas in 1907 werd er alsnog een Nederlands-Belgische commissie ingesteld die de economische toestand in beide landen moest onderzoeken, om zo toekomstige onderhandelingen mogelijk te kunnen maken. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kon er echter geen economisch samenwerkingsverbond gesloten worden. Na de oorlog werden de onderhandelingen weer hervat. Vanwege de slechte economische situatie van de jaren ‘20 zochten veel landen namelijk toenadering tot elkaar. Dit leidde in 1930 tot de ondertekening van de Conventie van Oslo tussen Luxemburg, België, Nederland en de Scandinavische landen. Twee jaar later werd er door Luxemburg, België en Nederland geprobeerd om nauwere economische samenwerking tot stand te brengen. Dit liep echter op niets uit. 

Douane-unie

Uiteindelijk zorgde de Tweede Wereldoorlog ervoor dat de drie landen daadwerkelijk toenadering tot elkaar zochten. In eerste instantie wilde België naast Nederland en Luxemburg ook Frankrijk betrekken bij een samenwerkingsverbond. Frankrijk eiste dat Groot-Brittannië ook onderdeel moest worden van deze integratie, maar daar stemden de Britten niet mee in. Uiteindelijk leidden de onderhandelingen tot een verdrag tussen België, Nederland en Luxemburg, dat op 21 oktober 1943 ondertekend werd door de drie regeringen in ballingschap in Londen. Dit was het fundament voor de Nederlands-Belgisch-Luxemburgse-Douaneovereenkomst, die op 5 september 1944 werd ondertekend. Het belangrijkste doel van de Benelux was toen de totstandkoming van een één tarief-gemeenschap.

Verregaande samenwerking

Vanaf 1948 werd deze douane-unie ook daadwerkelijk uitgevoerd. Er kwam een einde aan de invoerrechten voor handelsverkeer binnen de Benelux en er werden afspraken gemaakt over een gemeenschappelijk tarief voor handel met landen buiten de Benelux. Door de jaren heen werd de samenwerking tussen de Benelux-landen telkens uitgebreid. 

De VVD wil nu dat het in Brussel gevestigde secretariaat van de Benelux ‘drastisch wordt ingekrompen, van zestig mensen naar een handvol medewerkers’. Daarnaast moet het Benelux-parlement in zijn geheel worden opgeheven. De aanleiding voor deze uitspraak van de VVD is een kritisch rapport van de onderzoeksafdeling van het ministerie van Buitenlandse Zaken over het functioneren van de Benelux.