Zaro Ağa: de oudste man ter wereld?

In oktober 2019 overleed de Duitser Gustav Gerneth op 114-jarige leeftijd. Met zijn lange levensduur zou Gerneth op zijn moment van overlijden de oudste man ter wereld zijn geweest. Dat de titel van “oudste man ter wereld” ook in het verleden garant heeft gestaan voor media-aandacht voor de drager, blijkt uit het verhaal van de Turkse Zaro Ağa. Volgens de overlevering zou deze man maarliefst 157 jaar oud zijn geworden. Maar in hoeverre is deze legende waarheidsgetrouw?

Zaro Ağa werd, naar eigen zeggen, geboren in 1774 of 1777, in de omgeving van de Oost-Turkse stad Moetki, dat toentertijd nog onderdeel uitmaakte van het Ottomaanse Rijk. Gedurende zijn jeugd werkte hij als sjouwer in de bouw, maar na verloop van tijd was hij dit zware werk helemaal beu. Ağa vond daarom emplooi als portier in Istanboel, een baantje dat hij naar eigen zeggen meer dan een eeuw zou volhouden. Tegen het einde van zijn werkzame leven deed de Turk vervolgens ook nog een aantal jaren dienst als conciërge.

Atatürk

Gedurende zijn lange leven zag Zaro Ağa de wereld om zich heen sterk veranderen. Zo maakte hij minstens vijf oorlogen mee en zag hij maar liefst tien Ottomaanse Sultans de revue passeren. Daarna was hij ook getuige van het uitroepen van de Turkse onafhankelijkheid en de verkiezing van de eerste president: Mustafa Kemal Atatürk. Ağa beweerde hem tweemaal gesproken te hebben en hem zelfs tot raad te zijn geweest.

Ağa was het niet eens met de tolerante houding van Atatürk ten opzichte van de vrijheden van vrouwen. Volgens de stokoude Turk dienden vrouwen namelijk lang haar te hebben, en mocht van hen worden verwacht dat zij zich hulden in een rok. Ook zag hij het als ongepast als vrouwen zich in de openbare ruimte bevonden.

Ook claimde Ağa niemand minder dan Napoleon Bonaparte de hand te hebben geschud, en beweerde hij te hebben gevochten in maarliefst zes verschillende oorlogen. Zijn laatse veldslag zou hij op 100-jarige leeftijd hebben gevochten tijdens de Slag bij Pleven in 1877.

Dertien huwelijken

Dat Ağa de vrouwelijke helft van de Turkse bevolking graag onder de duim wilde houden is overigens niet verwonderlijk, gezien het feit dat hij tijdens zijn leven minstens elf of twaalf keer in het huwelijksbootje zou zijn gestapt. Dat is overigens nog een voorzichtige schatting, aangezien sommige bronnen zelfs spreken van 29 trouwerijen en op zijn minst 25 kinderen. Gevraagd naar zijn vele relaties reageerde Ağa altijd laconiek: “Wat moet ik dan doen? Die vrouwen die ik huw worden nu eenmaal snel oud en gaan snel dood”. Zaro Ağa rond 1925.

Wereldtoernee

Vanaf het begin van de 20ste eeuw kreeg Ağa steeds meer internationale belangstelling voor zijn ogenschijnlijk opmerkelijke leeftijd. Zo werd hij in 1925 uitgenodigd in Italië en mocht de beroemde bejaarde in 1930 verschijnen op een bijeenkomst van een anti-alcohol vereniging in Griekenland, aangezien de leden ervan overtuigd waren dat Ağa alleen maar zo oud was geworden omdat hij niet dronk. De grootste bekendheid verwierf de nuchtere Turk echter in de Verenigde Staten, waar hij in 1933 het hele land rondreisde met de claim dat hij minstens 156 jaar oud was.

Ware leeftijd

Een jaar later, op 29 juni 1934, blies Zaro Ağa in Istanbul zijn laatste adem uit. De Turkse dokter die zijn akte van overlijden opstelde concludeerde vervolgens inderdaad dat hij gestorven was op 157 jarige leeftijd. Al snel ontstonden er echter twijfels en werd het lichaam van Ağa overgebracht naar de Verenigde Staten voor een autopsie. Hieruit bleek dat de Turk onder meer leed aan tuberculose en prostaatkanker, en dat hij beschikte over een opmerkelijk groot hart.

Pas vijf jaar later kwam er een definitief oordeel over zijn leeftijd. De Amerikaan Walter Bowerman kwam tot de conclusie dat Zaro Ağa 97 jaar oud was toen hij stierf, een indrukwekkende leeftijd, maar zeker niet de oudste man op aarde. Overigens waren sommigen in de jaren ’30 ook al niet overtuigd van het verhaal van Ağa . Zo schreef de Amerikaanse krant The Cairns Post tijdens de Amerikaanse toernee van de Turk: “Misschien – gezien het feit dat de oude man zijn hele leven geen alcohol dronk – waren het niet echt 156 jaar. Misschien voelde het voor hem alleen zo.”