Proces van Neurenberg

Op 1 oktober 1946 werden twaalf van de belangrijkste leiders van nazi-Duitsland ter dood veroordeeld. Deze uitspraak was het resultaat van het in 1945 begonnen Neurenberg proces, waar vierentwintig Duitse mannen in Neurenberg terechtstonden voor gepleegde misdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Beginpunt van internationaal strafrecht

Al tijdens de conferentie van Jalta in 1945, waar Roosevelt, Churchill en Stalin afspraken maakten over de toekomst van naoorlogs Europa, werd afgesproken dat deze vierentwintig kopstukken van nazi-Duitsland gestraft moesten worden voor hun daden. De ‘Grote Vier’ – de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Sovjet-Unie – hadden de leiding over het proces. Zij beriepen zich op het Verdrag van Moskou van 1943, waarin reeds was vastgelegd dat de oorlogsmisdadigers bestraft moesten worden in de landen waar zij deze misdaden gepleegd hadden. Het proces wordt gezien als het beginpunt van het internationaal strafrecht.

Het proces

De Grote Vier waren het erover eens dat de oorlogsmisdadigers een eerlijk proces moesten krijgen en het recht hadden zich te verdedigen. De aanklagers wilden aantonen dat de nazi’s met voorbedachten rade uit waren op de volledige macht over Europa en het systematisch uitroeien van een deel van de bevolking. Het verweer ‘bevel is bevel’, waarbij de nazi’s zich verdedigden door te stellen dat zij onder bevel handelden en daarom geen keuze hadden, werd door de geallieerde rechters verworpen.

Uitspraak van het proces van Neurenberg

Van de vierentwintig berechte nazi’s werden er drie vrijgesproken. Een aantal anderen kreeg gevangenisstraffen opgelegd, welke varieerden tussen 10 jaar en levenslang. Twaalf nazi’s kregen de doodstraf en werden twee weker later, op 16 en 17 oktober 1946, geëxecuteerd door middel van ophanging met een lange val. Twee veroordeelde nazi’s pleegden zelfmoord voor de doodstraf uitgevoerd kon worden. Bij ophanging met een lange val is het de bedoeling dat de ter dood veroordeelde als gevolg van de val zijn nek breekt, waardoor hij vrijwel meteen komt te overlijden. Of dit ook daadwerkelijk het geval was in Neurenberg, is nog onderwerp van discussie. Sommige bronnen beweren dat het touw met opzet korter was gemaakt, waardoor enkele veroordeelden meerdere minuten bleven leven na hun val, voordat zij uiteindelijk stikten. Het berechten van Duitse nazi’s stopte niet na dit proces. Na deze rechtszaak werden nog 177 nazi’s berecht in Neurenberg, met name artsen en juristen. Ook na 1946 zijn nog twaalf mannen veroordeeld tot de doodstraf.