Simon Carmiggelt: verzetsstrijder én vader van de krantencolumn

“Iedere dictator begint met de vernietiging van de literatuur, maar er is er nooit één geweest, die het voetbalspel heeft aangedurfd.” Simon Carmiggelt wordt gezien als de vader van de moderne krantencolumn. Door zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog had hij een sterke afkeer van totalitaire regimes, of die nou links of rechts georiënteerd waren. Simon Carmiggelt werd geboren op 7 oktober 1913.

Simon Carmiggelt als jongste verslaggever

Simon Johannes Carmiggelt werd in Den Haag geboren als zoon van Herman Carmiggelt, een handelsreiziger in vleeswaren, en diens vrouw Jeanne, eigenaresse van een hoeden- en pettenwinkel. Carmiggelt begon als vrijwilliger bij Het Vaderland, voordat hij in 1932 werd aangenomen als jongste verslaggever bij Vooruit, de Haagse editie van het sociaaldemocratisch dagblad Het Volk. Carmiggelt was toen nog geen twintig jaar oud. In 1939 trouwde hij met Tiny de Goey, met wie hij twee kinderen kreeg.

Oprichting van Het Parool

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte Carmiggelt eerst aan losse projecten, voordat hij betrokken raakte bij de illegale krant Het Parool. Carmiggelt was een van de oprichters van die krant, maar zou er in de oorlogstijd niet veel voor schrijven. Zijn broer Jan stierf in 1943 in Kamp Vught, nadat hij gearresteerd was door de SS voor het helpen van enkele Joden. In 1944 verhuisde Carmiggelt naar Amsterdam, waardoor hij nog meer werd betrokken bij het verzet van Het Parool. In 1945 werd hij opgepakt bij een razzia, maar al snel was hij weer op vrije voeten vanwege gebrek aan bewijs.

Column de Kronkel

Na de oorlog bleef Carmiggelt in dienst bij Het Parool. Hij ging hier zijn dagelijkse columns schrijven onder de naam Kronkel. Zijn columns werden cursiefjes genoemd omdat zij in cursief werden afgedrukt. Carmiggelts columns waren populair door zijn weemoedige en humoristische observaties, waardoor hij een bekende Nederlander werd. Zijn oorlogsverleden heeft hem de rest van zijn leven een intense afkeer van totalitaire regimes gegeven. Carmiggelt was antifascistisch en na de oorlog scheidde hij strikt het kwaad van het goede. Zo was Carmiggelt in 1956 zo kwaad over het harde ingrijpen van de Sovjet-Unie bij de Hongaarse Opstand, dat hij met een groot aantal anticommunisten het hoofdkantoor van het communistische dagblad De Waarheid bestormde. Later promootte hij op een meer bedaarde manier de democratie in Postbus-51-spotjes. Tienduizend Kronkels Carmiggelt schreef in zijn leven meer dan tienduizend Kronkels. Vanaf 1965 las hij ook elke week een Kronkel voor op de VARA-televisie. In de jaren zeventig was Carmiggelt een van de meest geliefde schrijvers van Nederland. Door een drankprobleem leed Carmiggelt de laatste jaren van zijn leven aan diabetes. Hij overleed op 30 november 1987 in Amsterdam aan de gevolgen van een hartaanval. In 1999 kwam een biografie over hem uit, geschreven door Henk van Gelder. Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder op IsGeschiedenis verscheen, en is aangepast om het beter te laten aansluiten op de themamaand verzet.