Slag bij Turnhout tussen Brabanders en de Oostenrijkers

Op 27 oktober 1789 werd de slag bij Turnhout uitgevochten tussen de Brabantse opstandelingen en de Oostenrijkers die de baas waren in het gebied. Het gevecht maakte onderdeel uit van de Brabantse Omwenteling, waarbij de Zuidelijke Nederlanden in opstand kwamen tegen het Heilige Roomse Rijk. Met de komst van de Verenigde Nederlandse Staten kende de Zuidelijke Nederlanden een korte zelfstandigheid.

Vanaf 1579 maakte de Zuidelijke Nederlanden als geheel deel uit van het Heilige Roomse Rijk. Begin 1789 wilde Keizer Jozef II van Het Heilige Roomse Rijk hervormingen doorvoeren in de Zuidelijke Nederlanden. Voor de burgers tastte de hervormingen de democratie en hun burgerrechten aan omdat deze hen beperkte in hun doen en laten. In januari 1789 weigerde het gewest Brabant om deze reden belasting te betalen waarna de keizer het gewest alle verleende privileges ontnam zoals bepaalde belangrijke handelsvrijheden.

Manifest van het Brabantse volk

In mei 1789 richtte de Brabantse opstandelingen het genootschap Pro aris et facis op. Er werd een leger gevormd onder leiding van Jan Andries van der Mersch. Dit leger trok naar de stad Hoogstraten in het huidige België. Hier schreef Van der Mersch het Manifest van het Brabantse volk waarin hij verklaarde dat de Zuidelijke Nederlanden in de aanval gingen omdat de keizer zich niet aan de regels hield ten opzichte van het volk.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Slag bij Turnhout

In oktober 1789 trokken de Brabantse opstandelingen naar Turnhout. Ze wilden de Oostenrijkers in de stad bevechten zodat het numerieke voordeel van de Oostenrijkers verloren zou gaan omdat het dan lastiger voor hen was om zich te organiseren. Op 27 oktober 1789 kwam tot gevechten tussen de Oostenrijkse en Brabantse troepen. De overwinning was voor de opstandelingen. De Brabantse Omwenteling, ook wel de revolutie gericht tegen de overheersing van keizer Josef, was een feit.

Verenigde Nederlandse Staten

In januari 1790 riepen de Zuidelijk gewesten de onafhankelijkheid uit onder de naam Verenigde Nederlandse Staten. Er was internationaal weinig steun voor de nieuwe staat en op 10 september 1790 besloten Pruisen, Groot-Brittannië en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tot herstel van de keizerlijke macht in ruil voor opheffing van de hervormingen. Zo kwam er een einde aan de onafhankelijkheid van de Zuidelijke Nederlanden.

Afbeelding:

Kaart van de Habsburgse Nederlanden. Uit Atlas de géographie physique, politique et historique à l'usage de l'enseignement primaire et de l'enseignement moyen van Alexis-Marie Gochet (1835-1910). [Public Domain via Wikimedia Commons]