Splitsing van het Romeinse Rijk
Rome 395 – Met de dood van Theodosius I de Grote is de splitsing tussen een oostelijk en westelijk Romeins Rijk definitief. De theorie was dat het Romeinse Rijk vanaf de eerste keizer, Augustus (31 v. Chr. tot 14 n. Chr.), onder één keizer stond die het hoogste gezag had in het hele rijk en opperbevelhebber van de legers was.
Tetrarchie in Rome
In de nadagen van het Romeinse Rijk viel veelal iets af te dingen aan het absolute karakter van de keizers, door toenemende aantal burgeroorlogen. Maar het duurde pas tot 293 totdat het Romeinse Rijk officieel in meerdere delen opgedeeld zou worden. Keizer Diocletianus (284-305) bepaalde in 293 dat het Romeinse Rijk in het vervolg geregeerd zou worden door vier machtshebbers. Twee keizers, één voor het oosten en één voor het westen en twee caesars: één voor het oosten en één voor het westen. In zowel het oosten als westen stond de keizer bovenaan, maar had de caesar ook macht over een groot deel van het rijk. Er waren in principe dus vier machtsblokken. De tetrarchie.
Constantijn de Grote
Maar Constantijn de Grote (308-337), één van de keizers binnen de tetrarchie, maakte hier tijdens het leven van Diocletianus, die vrijwillig was afgetreden een einde aan. Hoewel Constantijns vader de opvolger van de keizer was, en hij na zijn vaders dood deze titel zou erven, werd hij buitenspel gezet. Constantijn nam hier geen genoegen mee en eiste de macht door middel van een opstand op: hij werd keizer van het West-Romeinse Rijk. In 312 versloeg hij als keizer van het westen de keizer van het oosten en het keizerschap werd wederom oppermachtig binnen de Romeinse grenzen. Na zijn dood viel de eenheid van het keizerschap en het rijk weer uiteen onder zijn zoons (Constantijn I, II en III) die elkaar hevig bevochten.
Theodosius
De laatste die voor een consolidatie en eenheid in het rijk zorgde, was Theodosius de Grote (379-395). Theodosius ging in oorlog tegen Arbogast, die hoogstwaarschijnlijk in 392 de keizer van het Westen, Valentinianus II (375-392), had laten vermoorden. Tijdens de slag aan de Frigidus in 394 versloeg hij Arbogast en eiste het West-Romeinse Rijk op. Voor de laatste keer viel het rijk in de handen van één man. Theodosius overleed enkele maanden later en met zijn dood viel het Romeinse Rijk definitief uiteen. Theodosius had namelijk twee zoons die beide hun vader wilden opvolgen en ieder één helft kregen.
