Van Romeinse gaarkeukens tot mega hamburgerketens: De geschiedenis van fastfood

Vanwege de snelle bereiding, de voorspelbaarheid en de goedkope prijzen is fastfood tot vandaag de dag nog steeds erg populair. In Europa en de Verenigde Staten associëren we fastfoodgerechten vooral met hamburgers, pizza, milkshakes, hotdogs en friet. In Nederland halen we bij de snackbar naast friet ook bitterballen, kroketten, bami schijven of een kapsalon. Wanneer, waar en waarom werd fastfood zo’n succes?

Gaarkeukens en kraampjes in de Romeinse steden

Het gebrek aan ruimte in de overbevolkte oud Romeinse steden werd onder andere opgelost door de bouw van insulae. Dit waren een soort flatgebouwen van drie, vier of vijf etages hoog waar de stedelingen kwamen te wonen in kleine kamertjes. De bewoners van deze flatgebouwen hadden vaak geen gelegenheid om zelf voedsel te kunnen bereiden. Alleen de hogere klassen beschikten over een privé keuken. Dus kocht de arme bevolking kant-en-klare maaltijden bij thermopolia. Een thermopolium was een soort L-vormige snackbar met een open voorkant aan de straatzijde. De hongerige klant had een keuze uit twee of drie producten. Er wordt gedacht dat het menu vooral bestond uit verschillende soorten gedroogd eten. Zodoende werd er zo’n 2000 jaar geleden al volop fastfood geconsumeerd door de Romeinse bevolking. Enkel in de stad Pompeï zijn al bijna 200 van dergelijke eetgelegenheden ontdekt.

Middeleeuws Street food

Net zoals in het oude Rome boekten fastfoodverkopers in de grote middeleeuwse steden succes. De woonsituatie was met kleine kamers waar stedelingen niet zelf konden koken, niet veel veranderd. Daarmee waren de inwoners van een grote stad, zoals Londen of Parijs, nog altijd afhankelijk van de kant-en-klaar verkrijgbare maaltijden op straat. In de late 13e eeuw en begin 14e bestond keuze voornamelijk uit graanproducten: wafels, taartjes, brood en pannenkoeken. Net zoals de hamburger nu was de snelle hap toen goedkoop en makkelijk mee te nemen. De gelukkigen met een hoger inkomen kozen er vaak niet voor om het gemaksvoedsel te consumeren. De ‘fastfoodkoks’ hadden een slechte reputatie wat betreft hygiëne…

Fish & Chips

De bekende Britse snelle hap, fish & chips, werd voor het eerst verkocht in 1860. In de Victoriaanse tijd werd het een populaire maaltijd onder de werkende klasse. Door ontwikkelingen in de spoorwegen kon de verse vis snel getransporteerd worden naar de Engelse steden. De beroemde maaltijd werd al snel overal in het land gegeten: in 1910 waren er meer dan 25.000 fish & chips winkels in Engeland.

Eerste fastfoodketen ter wereld

In 1916 opende het White Castle restaurant voor het eerst haar deuren. Nu te boek als de eerste hamburgerketen in de geschiedenis. Ze introduceerden de verkoop van zeer goedkope hamburgers: voor slechts vijf cent per stuk gingen ze over de toonbank. De klanten, die niet lang hoefden te wachten, konden zien hoe hun snack werd bereid. In 1947 opende de eerste drive-through in Springfield, Missouri. Reizigers die op de beroemde Route 66 reden hoefden alleen maar te stoppen en hun raampje open gooien om een hamburger ‘on the go’ te bestellen.

Gezondere Happy Meals

Fastfoodbedrijf McDonalds, opgericht in 1940, maakte fastfood vooral populair onder kinderen. Door speelgoed in de ‘Happy Meal’ te stoppen, ballenbakken in de restaurants te plaatsen en de clown Ronald McDonald als mascotte te introduceren. Deze moderne focus van de fastfoodindustrie op kinderen leidde zo’n tien jaar geleden tot discussies in Amerika. Het voedsel was ongezond en zou een oorzaak zijn voor het groeiende obesitas probleem in het land. Tegenstanders vonden dat McDonalds moest stopppen met de op kinderen gerichte advertenties en gezondere opties moest aanbieden. De initatieven hebben gewerkt, uiterlijk in 2022 moeten minstens de helft van de Happy Meals in meerdere landen voldoen aan nieuwe gezondheidseisen. In februari 2018 maakte McDonalds bekend de menuopties van de Happy Meal wereldwijd te wijzigen. Met de update worden kinderen een gezondere maaltijd aangeboden.