Vorstelijke landing Willem I in Scheveningen: 200 jaar koninkrijk
Vanaf het strand van Scheveningen is op 30 november 1813 de horizon moeilijk te onderscheiden. Een paar statige heren staan al sinds de vroege morgen met verrekijkers in de verte te turen. Hun lange wachten wordt beloond als er even na 4 uur 2 fregatten aan de horizon verschijnen. Beide schepen voeren een oranje wimpel en vuren in het zicht van de kust enkele salvo’s af. De ‘Soeverein Vorst’ prins Willem Frederik van Oranje-Nassau (zoon van de laatste Hollandse stadhouder Willem V) zet voet op Nederlandse bodem!
Verzoekschrift driemanschap
Het is dan nog maar 9 dagen geleden dat Willem Frederik in Londen bezoek krijgt van 2 Oranjegezinde officieren, Jacob Fagel en Willem Karel de Perponcher. Zij overhandigen hem een brief met de uitnodiging om naar zijn vaderland terug te keren als ‘Soeverein Vorst’. De brief is ondertekend door Gijsbert Karel van Hogendorp, Adam François van der Duijn van Maasdam en Leopold van Limburg Stirum. Dit driemanschap heeft in Den Haag een voorlopig bestuur ingesteld als de Fransen, die sinds 1795 Nederland bezet houden, aanstalten maken om te vertrekken. Willem aarzelt geen moment en bereidt zich voor op de bootreis naar Nederland.
‘Een onvergeetbre dag’
De landing van prins Willem Frederik op het strand bij Scheveningen heeft heel veel dichters en schrijvers in de pen doen klimmen; niet alleen in 1813 zelf, ook in de rest van de 19e eeuw.
Voorwaar, dat was voor ’t VaderlandEen onvergeetbre dag,Toen eenmaal, aan dit zelfde strand,Oranje ’t wederzag.
Zo dicht de heer Frets op 24 augustus 1840 in het badhuis te Scheveningen, wanneer hij terugkijkt op de historische dag 30 november 1813. Vooral bij jubilea van het jaar 1813 is de oogst aan gelegenheidsgedichten en jubelzangen erg groot.
Ter gelegenheid van de 50ste herdenking van de instelling van het Nederlandse koninkrijk in 1863 ontvangt minister van Binnenlandse Zaken en leider van het dan zittende kabinet, Johan Rudolph Thorbecke, een enorme hoeveelheid gedenkbundels, gedichten en programma’s van op stapel staande festiviteiten. Die bonte verzameling is terug te vinden in zijn archief, dat in het Nationaal Archief berust.
Monarchie is 'plechtanker' voor Nederland
Thorbecke zelf ziet de gebeurtenissen van 1813 vooral als het moment waarop de situatie van voor de inval van de Fransen in ere wordt hersteld. Dat blijkt uit de door hem op een aantal kladpapiertje opgetekende concepten voor een brief van de Raad van Ministers aan koning Willem III bij gelegenheid van de 50ste herdenking van het Nederlandse koninkrijk. ‘Ieder is u erkentelijk (…) wanneer hij zich herinnert wat wij in 1813 waren en wat wij nu zijn en waardoor. Wij zijn in 1813 hersteld op den grond eener eenheid van Staat en volk, op den grond eener monarchie die ons plechtanker blijft.’
De gehechtheid van het Nederlandse volk aan de Oranjes, beïnvloedt het werk van hemzelf en zijn collega-ministers volgens Thorbecke ‘daar het hunne zaak gemakkelijk maakt, en tevens de kracht der regering waarborgt.’ Die Oranje-liefde komt tot volle bloei op het moment dat de gebeurtenissen van 1813 herdacht worden. ‘Het feest dezer dagen moet op U.M. de indruk hebben gemaakt, dien liefde en harmonie steeds maken.’
De landing van Willem op het strand en zijn glorieuze intocht in Scheveningen wordt dit jaar wederom opgevoerd op 30 november. Was Willem-Alexander in 1988 nog als jonge kroonprins aanwezig, nu zal hij als koning het spektakel gadeslaan.
Nationaal Archief
2.21.161 – Archief van mr. Johan Rudolph Thorbecke en van enige van zijn verwanten, 1796-1929, inv.nrs. 346, 810 en 811
En verder: Koningsbiografieën en televisieserie
Op 29 november neemt Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander het eerste exemplaar van 3 nieuwe boeken over het leven van de Koningen Willem I, Willem II en Willem III in ontvangst in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De biografieën zijn geschreven door Jeroen Koch (Willem I), Jeroen van Zanten (Willem II) en Dik van der Meulen (Willem III). Alle auteurs hebben voor hun onderzoek toegang gekregen tot het Koninklijk Huisarchief. Daarnaast hebben ze uiteraard ook gebruikgemaakt van de collectie van het Nationaal Archief.
Meer informatie over deze 3 biografieën is te vinden op de website van het Prins Bernhard Cultuurfonds, een van de initiatiefnemers.
Omroep MAX zendt in het kader van de nationale viering van het 200-jarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden de driedelige serie 'Drie Koningen van Oranje' uit over de eerste 3 Oranje-vorsten: Willem I (1815-1840), Willem II (1840-1849) en Willem III (1849-1890). Voor deze serie zijn opnamen gemaakt in het Nationaal Archief.
Uitzendingen: 29 november, 6 en 13 december, Nederland 2, 20.25 uur
