Wie was Pontius Pilatus?

Door de eeuwen heen zijn er allerlei mythes gevormd over de historische figuur Pontius Pilatus. In werkelijkheid weten we niet zoveel over wie deze Romein was, wat hij deed en waar hij vandaan kwam. Volgens sommige kronieken was Pilatus een corrupte politicus en volgens andere was hij een heilige. Waar Pilatus vooral bekend om staat is zijn rol rondom de kruisiging van Jezus.

Corrupt stadhouder van Judea

De geboortedatum van Pilatus is onbekend. Wat we weten van de afstamming van Pilatus is dat hij uit de ridderstand afkomstig moet zijn geweest, anders was hij in het jaar 26 nooit stadhouder van Judea geworden. Volgens Joodse en Christelijke geschiedschrijving was Pilatus als stadhouder een corrupte heerser die de bevolking provoceerde en uitbuitte. Pilatus was vooral intolerant jegens de Joodse godsdienst. Zo veroorzaakte hij tijdens zijn regeerperiode een volksopstand van de joden in havenstad Caesarea. Hij had beeltenissen van de princeps – de Romeinse keizer - op een openbare plaats in Jeruzalem geplaatst terwijl de joden tegen het afbeelden van personen waren. Ook legde Pilatus een watervoorziening aan met geld uit de tempelkas van de joden. Tienduizenden joden kwamen in protest, Pilatus liet deze groep omringen met soldaten en de demonstratie eindigde in een bloedbad.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Kruisiging van Jezus

In het Nieuwe Testament wordt Pilatus genoemd als degene die het bevel gaf om Jezus Christus te laten kruisigen. Jezus werd na zijn arrestatie naar Pilatus gebracht, die ter gelegenheid van het Pesach-feest naar Jeruzalem was gekomen. Pilatus wilde rust en orde bewaren in zijn rijk en besloot de onruststoker niet vrij te laten. Pilatus kon echter geen bewijs vinden waarom Jezus de doodstraf zou moeten krijgen. Daarom legde Pilatus de keuze bij het volk neer: óf Jezus óf de moordenaar Barabbas mocht vrijgelaten worden. Het volk koos voor vrijlating van de moordenaar. Pilatus gaf toe aan de wens van het volk; Jezus werd de volgende dag tussen acht en negen uur ’s ochtends gekruisigd.

Het Pontius Pilatus-syndroom

Ook al luisterde hij tijdens de veroordeling van Jezus naar de wil van het volk, tijdens de kruisiging zelf toonde hij wel een weerwil. Het schijnt dat Pilatus boven het kruis een tekst had gehangen: ‘koning der Joden’. Ondanks dat het volk erom vroeg weigerde de stadhouder deze tekst te veranderen: “Wat ik geschreven heb, heb ik geschreven”. Hier komt de uitdrukking van het Pontius-Pilatus syndroom vandaan: de weigering van een schrijver om zijn tekst aan te passen.

Handen in onschuld wassen

De uitdrukking ‘hij wast zijn handen in onschuld’ hebben we ook te danken aan Pontius Pilatus. Volgens de Bijbel ‘waste Pilatus zijn handen in onschuld’ tegenover een grote menigte om hun ervan te overtuigen hem niets te verwijten viel wat betreft de kruisiging van Christus. Het wassen van de handen in onschuld was oorspronkelijk een oud Joods ritueel maar door de Bijbelse vertelling veranderde het ritueel in een algemene uitdrukking.

Ook al wordt Pilatus in sommige verhalen beschreven als een zwak figuur en in andere als een wrede heerser, waar we de Romein vooral van kennen zijn de keuzes die hij maakte – of juist niet maakte. Als stadhouder buitte hij de joden uit en provoceerde allerlei protesten, maar de keuze rondom de arrestatie van jezus schoof hij het liefst van zich af en legde hij bij het volk neer. Uit de kronieken blijkt in ieder geval: achteraf verantwoordelijkheid nemen voor zijn keuzes deed Pilatus niet.