Willem Schouten en de ontdekking van Kaap Hoorn

Op 29 januari 1616 voeren twee Nederlandse zeelieden uit Hoorn als eerste om het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika. De punt kreeg de naam 'Kaap Hoorn' en maakte de Noord-Hollandse stad wereldberoemd.

Monopolie VOC & Isaac Le Maire

De Verenigde Oost-Indische Compagnie kreeg in mei 1615 van de Staten-Generaal het monopolie op handel in het gebied tussen Kaap de Goede Hoop (Zuid-Afrika) en Straat Magellaan (Zuid-Amerika). Zij mochten zo nodig oorlog voeren om dat alleenrecht te verdedigen. Veel kooplieden en zeevaarders probeerden het handelsmonopolie te omzeilen door een andere route te gebruiken. Zo ook de Amsterdamse koopman Isaac Le Maire, die de Hoornse schipper Willem Corneliszoon Schouten eropuit stuurt om een andere route te vinden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De Australische Compagnie

Le Maire richtte de Australische Compagnie op en rustte twee schepen uit om een nieuwe doorvaart te vinden van de Atlantische Oceaan naar de Stille Zuidzee. De schepen, de Eendracht en de Hoorn, stonden onder bevel van zijn zoon Jacob Le Maire en Willem Cornelisz. Schouten was een ervaren zeevaarder die al eerder naar Indië was afgereisd. De compagnie had als doel het onbekende Zuideiland Terra Australis te ontdekken, maar zover kwam het nooit. Wel deden zij een aantal belangrijke andere ontdekkingen.

Willem Corneliszoon Schouten

Willem Schouten had als schipper onder de vlag van de VOC gevaren en kende het klappen van de zweep. In 1601, nog voordat de VOC bestond, voer hij op de Duyfken al naar de Oost en was hij, eenmaal aangekomen op Mauritius, één van de eerste die in aanraking kwam met de dodo. Datzelfde jaar nog nam Schouten deel aan de Slag bij Bantam, waarbij de Nederlandse vloot uiteindelijk de Portugese vloot versloeg en veel buit maakte. In 1603 voer hij voor het eerst voor de VOC als schipper op de Delft naar Atjeh, in het huidige Indonesië.

Zeemonster

In 1615 koos Schouten echter juist voor een concurrent van de VOC en begon hij aan zijn wereldreis die hem wereldberoemd zou maken. Op 30 augustus kwamen zij aan in Sierra Leone en op 5 oktober kwam de Eendracht frontaal in aanraking met een heus ‘zeemonster’, die het schip schade bezorgde en hen dwong tot een korte tussenstop:

Wy vonden voor inde boech, ontrent seven voeten onder water, een hoorn int Schip steecken, van heel vast sterck en seer hart been, stack door drie huyden van 't schip heen. Desen hoorn stack ontrent wel een half voet diep int schip, en een kleyne half voet daer buyten, daer hy met groot ghewelt kort afghebroken was, daer over dat monster soo gheweldich hadde ghebloedt.

Het zeemonster bleek later een zwaardvis te zijn, die met zijn ‘zwaard’ door de romp van het schip heen was geboord.

Kaap Hoorn

In december bereikte de Australische Compagnie de zuidoostkust van Zuid-Amerika, waar op het schip de Hoorn brand uitbrak, waarna het achtergelaten moest worden. Een maand later voeren zij door een zeestraat die later bekend kwam te staan als Straat Le Maire en kwamen zij uiteindelijk uit in de Stille Zuidzee. Schouten gaf het meest zuidelijke puntje van Amerika de naam Kaap Hoorn, naar zijn geboorteplaats. De route die Le Maire en Schouten hadden ontdekt was veel langer, maar ook veel makkelijker dan de oude vaarroutes.

Schouten-eilanden & terugtocht

De nieuwe eilanden die zij aan de andere kant van Zuid-Amerika vonden, werden de Schouten-eilanden genoemd. In oktober 1616 kwam de Eendracht aan bij zijn eindbestemming Batavia in Java. Hier werden zij echter niet met open armen ontvangen. De Nederlandse gouverneur Jan Pieterszoon Coen was bang dat de nieuwe route het monopolie van de VOC zou beëindigen en weigerde te geloven dat deze gevonden was. Hij confisqueerde alle lading en stuurde Schouten en Le Maire huiswaarts.

Overlijden

Op 1 juli 1617 arriveerden Willem Schouten en zijn bemanning na een reis om Kaap de Goede Hoop weer in Nederland. Jacob Le Maire was onderweg overleden. Schouten voer na terugkeer opnieuw voor de VOC en leerde Willem Ysbrandtszoon Bontekoe kennen. In april 1625 vertrokken zij samen uit Batavia, waarna Schouten op Madagaskar kwam te overlijden.