Domesday Book (1086)

Nadat Willem de Veroveraar Engeland in zijn macht kreeg, had hij geld nodig om zijn nieuwe regering te kunnen handhaven. Om aan dat geld te komen, moest hij belasting heffen en daarvoor moest hij weten wie van zijn edelen wat bezat. Daarom liet hij alle bezittingen van de Engelse edelen inventariseren. Deze enorme lijst van bezittingen werd het Domesday Book (1086). Dit boek bevat een schat van informatie over de toenmalige Engelse grondbezitters en is zeer nauwkeurig. Hierdoor werd het boek in de 12e eeuw al snel geassocieerd met De Dag des Oordeels.

Na de slag bij Hastings (1066) was Willem nog regelmatig bezig met het blussen van politieke brandjes en het neerslaan van opstanden in zijn nieuwverworven rijk. Daarnaast voerde hij het leenstelsel in, om verschillende Engelse edelen meer aan zich te binden en het koningschap een betere basis te geven. Stukken land werden in beslag genomen en daarna uitgeleend aan Normandische en Angelsaksische ridders. Willem de Veroveraar bezat zelf ongeveer een kwart van het Engelse land.

Orde op zaken stellen

In 1085 gaf de koning in zijn Kerstspeech aan dat hij inlichtingen over alle grondbezitters en opbrengsten van Engeland wilde inwinnen, omdat hij belastingen moest heffen om zijn leger te betalen. Ook wilde hij graag weten hoe de economie van het land ervoor stond na de verovering in 1066 en de jarenlange onrust die daarop volgde.

Om deze informatie te krijgen, stuurde hij koninklijke commissarissen het hele land in. Het land werd opgedeeld in 7 regio’s, met elk 3 of 4 commissarissen. Zij stelden vragen aan de vertegenwoordigers van het desbetreffende graafschap, die bestonden uit zowel baronnen als dorpelingen. Die afgevaardigden moesten onder ede verklaren hoeveel grond de verschillende leden van het graafschap bezaten. Daarnaast moesten ze ook vertellen hoeveel gebouwen er op het land stonden, hoeveel vee de grondeigenaar had en hoeveel geld er jaarlijks binnenkwam. Op deze manier werd het grondbezit gecontroleerd en deze informatie werd doorgesluisd naar de koning, zodat hij hier zijn voordeel mee kon doen. Deze informatie werd opgetekend in het Latijn in het zogeheten Domesday Book.

Domesday Book bevatte schat van informatie

De officiële naam van het boek was Descriptio totius Angliae (Beschrijving van geheel Engeland) en kwam al snel bekend te staan als het Boek van de Laatste Oordeelsdag. Er was geen dier of bezitting weggelaten en aan de beslissingen die werden gemaakt naar aanleiding van het Domesday Book viel niet te tornen. Deze situatie werd vergeleken met het Laatste Oordeel (beschreven in de Bijbel), waar ook niets aan veranderd kan worden. Aan het einde van de 12e eeuw veranderde de naam definitief.

Boek bestaat uit twee delen

Het boek is samengesteld uit twee delen: Great Domesday en Little Domesday. Het eerste deel (Great Domesday) bestaat uit het definitieve overzicht van alle onderzochte provincies in Engeland, behalve de graafschappen Essex, Norfolk en Suffolk. De aangiftes voor deze drie graafschappen staan in het tweede deel (Little Domesday). Het Domesday Book bevat gegevens over in totaal 13.418 nederzettingen in de Engelse graafschappen ten zuiden van de toenmalige grens met Schotland en is het meest complete verslag van een middeleeuwse samenleving waar ook ter wereld.

Het Domesday Book is uitgebreid onderzocht en daardoor weten we veel over hoe het boek is gemaakt. Het grootste gedeelte van Great Domesday is door één persoon geschreven, wat duidt op een extreem snelle productie. Er zal flink wat druk op de ketel hebben gestaan. Uit koolstofdatering blijkt dat het perkament van Great Domesday inderdaad uit de 11e eeuw komt. Beide documenten, Great en Little, zijn zes keer opnieuw gebonden en de materialen en technieken zijn dus meerdere keren veranderd door de eeuwen heen. In 1869 werd het Domesday Book bijvoorbeeld in sierlijk gestempeld leer met zilverkleurige hoeken gebonden en na de Tweede Wereldoorlog veranderde het opvallende uiterlijk van het boek wéér naar iets onopvallenders. Op dit moment is het Domesday Book in een beige kaft gebonden.

Het boek telt 413 pagina’s en bevindt zich momenteel in een kist in het Londense Public Record Office in Kew, Londen. Je kunt hier het boek online inzien.