Het bloedbad van Rawagede tijdens de politionele acties
Nederlandse soldaten vermoorden in 1947 maar liefst 431 mannen in het Javaanse dorp Rawagene. De nabestaanden spanden jaren later een rechtszaak aan tegen de Nederlandse Staat.
In 1940 tekende Japan met Duitsland en Italië het Driemogendhedenpact, dat wederzijdse hulp beloofde bij een eventuele aanval. Nederland en Frankrijk werden begin 1940 onder de voet gelopen en de Japanners bezetten Nederlands-Indië. Na de oorlog wilden de Nederlanders de kolonie weer terug. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Toen de Japanners op 15 augustus vertrokken uit Nederlands-Indië, riepen de nationalistische troepen onder leiding van Soekarno twee dagen later, op 17 augustus, de onafhankelijke republiek Indonesië uit. Soekarno werd leider van de jonge republiek Indonesië. Het werd echter niet erkend door de internationale gemeenschap.
Politionele acties
Tot maart 1946 namen de Britten de posities van de Japanners over, waarna de Nederlanders weer werden toegelaten. Er ontstond een grootschalig conflict dat bekend werd als de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog of 'politionele acties', die duurde van 1945 tot 1949. Het Nederlandse leger probeerde door middel van die actie de onafhankelijkheid van Indonesië in de kiem te smoren of zo nodig te vertragen. Het was een strijd tussen de Indonesische nationalisten en de Nederlandse troepen. Het gevolg was het operatieplan ‘Product’ onder leiding van generaal Simon Spoor. De eerste actie die ondernomen werd duurde van 21 juli tot 5 augustus 1947. Door ingrijpen van de Verenigde Naties (VN) werd na een paar weken een staakt-het-vuren afgekondigd, dat op 5 augustus 1947 van kracht ging. Maar het staakt-het-vuren bleek slechts een illusie. De vijandelijkheden staakten namelijk niet, waar het Bloedbad van Rawagede een pijnlijke voorbeeld van was.
Bloedbad van Rawagede
In de vroege ochtend van 9 december 1947 vielen Nederlandse militairen gewapend met automatische geweren en mortieren het Javaanse dorp Rawagede aan, dat 100 kilometer ten oosten van de hoofdstad Jakarta ligt. Ze stonden onder leiding van Alphons Wijnen. Volgens de Nederlandse militairen zou een guerilla-commandant zich schuilhouden in Rawagede en zij waren op zoek naar onafhankelijkheidsstrijders. De bewoners ontkenden dat zij hem verborgen hielden. De bevolking werd bijeen gebracht en ruim vierhonderd mannen werden ter plekke doodgeschoten. De Nederlanders ondervonden geen tegenstand en troffen uitsluitend ongewapende dorpsbewoners aan. Mannen werden van vrouwen en kinderen gescheiden en ter plekke of op de vlucht doodgeschoten.
Vervolgen
In 1947 werd besloten om de daders van deze oorlogsmisdaad niet te vervolgen, ondanks de aanbeveling van generaal Spoor om de verantwoordelijke majoor te vervolgen. De Verenigde Naties deden vervolgens een onderzoek naar het optreden van het Nederlandse leger. Uit het rapport van 12 januari 1948 kwam naar buiten dat hun optreden ‘opzettelijk en meedogenloos’ was geweest. Het Comité Nederlandse Ereschulden stelde later vast dat tijdens de actie 431 mannen uit het dorp om het leven waren gekomen.
Het bloedbad in de media
In 1995 zond RTL4 de documentaire ‘Excessen van Rawagede’ uit en besteedde het historische radioprogramma Onvoltooid Verleden Tijd (OVT) in 2007 aandacht aan het onderwerp. Naar aanleiding van uitzending van OVT stelde het SP-kamerlid Krista van Velzen begin 2008 Kamervragen aan Maxime Verhagen, de toenmalig minister van Buitenlandse Zaken. Op 24 november 2008 maakte de landsadvocaat in een brief aan de nabestaanden van de slachtoffers van het bloedbad bekend dat de Nederlandse Staat geen schadevergoeding uitkeert omdat de kwestie verjaard is.
Rechtszaak tegen de Nederlandse staat
In december 2009 spanden nabestaanden van de slachtoffers een rechtszaak aan tegen de Nederlandse staat. De weduwen wilden erkenning en een schadevergoeding voor de weggevallen inkomsten van de kostwinner. Naar aanleiding van deze zaak stelde de staat in mei 2010 dat er inderdaad oorlogsmisdaden waren begaan maar dat de zaak verjaard was. De zaak is volgens de landsadvocaat in 1966 afgerond met de toen gesloten financiële overeenkomst tussen Nederland en Indonesië. Nederland betuigde spijt en stelde 850.000 gulden aan ontwikkelingshulp voor Rawagade beschikbaar. In 2011 besloot de rechter dat de nabestaanden recht hebben op een schadevergoeding en de Nederlandse Staat gaan excuses aanbieden.
Meer weten? Lees hier meer over de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
Afbeelding
- KNIL-Militairen op Java. Via Nationaal Archief
Leestip:
Dominee Jac. Jonker, Job Sytzen en de soldaat in Indië
Auteur: Harry A. Poeze
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087047672
Winkelprijs: €15,–
Bestel Dominee Jac. Jonker, Job Sytzen en de soldaat in Indië
