Attila de Hun: alleenheerser van de Hunnen
De naam van Attila de Hun is één van de weinige niet-Romeinse namen uit de oudheid die nu nog algemeen bekend is. Zijn naam staat synoniem voor barbarisme en wreedheid, en zijn tegenstanders noemden hem zelfs de Gesel Gods. Maar wie was deze Attila eigenlijk?
“Zij bleven, die Hunnen, tusschen de moerassen en steenwoestenijen wonen; zij waren klein, verschrompeld en grauwig zwart; zij waren nauwelijks menschen; zij spraken nauwelijks menschelijke taal”, aldus Louis Couperus in zijn opstel van Attila en de Hunnen (1917-1918) in de krant Het Vaderland.
Attila werd ergens rond 406 na Christus geboren in het gebied van de Hunnen, een steppevolk dat uit het zuiden van Rusland en Kazachstan kwam. Na de dood van zijn oom Roas, koning van de Hunnen, in 433 erfden Attila en zijn broer Bleda de troon.
Tribuut van het Oost-Romeinse Rijk
De eerste daad van de broers als gedeelde heersers was het verdubbelen van het tribuut dat het Oost-Romeinse Rijk aan de Hunnen moest afstaan voor bescherming. De Oost-Romeinse keizer Theodosius II zag zich genoodzaakt om aan deze eisen te voldoen, waarna de Hunnen het Oost-Romeinse Rijk weer met rust lieten. Attila concentreerde zich hierna op het veroveren van het gebied van de Sassaniden in Perzië, maar hij werd verslagen in Armenië.
Overgave aan Attila
Bij terugkeer in Europa richtte Attila zijn blik op het Oost-Romeinse Rijk, omdat de keizer gestopt was met het betalen van de tributen. Vanaf 440 trokken de Hunnen al plunderend de Balkan over en kwamen zij uiteindelijk tot aan de muren van Constantinopel. Ondanks dat zij deze muren niet konden slechten zag Theodosius na verschillende nederlagen op het slagveld geen andere uitweg dan zich over te geven aan Attila. Als straf verdubbelde Attila het jaarlijkse tribuut en moest Theodosius een eenmalige som van tweeduizend kilo goud betalen.
Alleenheerser
In 445 stierf Bleda vrij plotseling waardoor Attila alleenheerser van de Hunnen werd. Hoewel de officiële doodsoorzaak van Bleda niet bekend is, lijkt het aannemelijk dat Attila zijn broer heeft gedood. Na nieuwe expedities in het Oost-Romeinse Rijk vanaf 447 kreeg hij in 450 een smeekbede van Honoria, de zuster van de West-Romeinse Keizer Valentinianus III. Honoria moest tegen haar wil trouwen met een Romeinse senator en stuurde Attila een smekende brief om hulp, en haar verlovingsring. Attila zag deze ring echter als een huwelijksaanzoek en accepteerde dat ook. Als bruidschat wilde hij de helft van de gebieden van het West-Romeinse Rijk.
Veldtocht naar het Westen
Valentinianus weigerde om Attila als zijn zwager te accepteren, waarna Attila met zijn legers naar het westen reisde. Hier trok hij plunderend door Romeins-Gallië, waarbij hij steden als Metz en Reims veroverde. Voor de muren van Parijs werd hij echter teruggeslagen, waarna hij naar het zuiden richting Orléans trok. Hier werd hij echter opgewacht door de Romeinse legioenen van generaal Flavius Aëtius, die een verbond had gesloten met de Visigotische koning Theoderik I om Attila te stoppen. Bij de Slag op de Catalaunische Velden op 20 juni 451 behaalden de Romeinen, ondanks het sneuvelen van Theoderik, een strategische overwinning. Attila trok zich na deze slag terug in zijn gebieden in Oost-Europa.
Invasie van Italië
In 452 probeerde Attila echter opnieuw om het Romeinse Rijk op de knieën te krijgen en zijn bruidschat te innen door Italië binnen te vallen. Hij stuitte in het noorden van Italië op weinig tegenstand en veroverde al snel Padua en Milaan. Na deze successen zag hij echter af van een verdere invasie van het gebied. Volgens de verhalen in die tijd haalde Paus Leo I Attila over om de rest van Italië niet binnen te vallen. Maar waarschijnlijk had Attila door dat er na twee jaar van mislukte oogsten in Italië geen voorraden voor zijn leger waren om Rome te bereiken. Attila besloot om vrede met Valentinianus te sluiten en weer terug te keren naar zijn eigen koninkrijk.
Dood
Van nieuwe plannen van Attila om Italië en het Oost-Romeinse Rijk aan te vallen kwam uiteindelijk niets terecht omdat de koning van de Hunnen onverwacht stierf in 453. Tijdens zijn zoveelste bruiloft, hij was al meerdere malen getrouwd en had een groot aantal vrouwen, zou hij zoveel gedronken hebben dat hij uiteindelijk in bed een zware neusbloeding kreeg. Doordat hij in een benevelde toestand verkeerde, had hij dit niet door, en stikte hij uiteindelijk in zijn eigen bloed. Na zijn dood viel zijn rijk snel uit elkaar en zijn drie zoons, Ellac, Dengizich en Ernakh, werden verslagen door de Gothen en de Romeinen. Zestien jaar na de dood van Attila hield het rijk van de Hunnen op te bestaan.
Beeld van Attila
Door zijn expedities tegen het Romeinse Rijk is de naam Attila synoniem geworden met wreedheid en barbarisme. Zijn tegenstanders noemden hem zelfs ‘de Gesel Gods’ omdat hij de Christelijke wereld voortdurend aanviel. Het beeld van Attila dat nu bestaat is echter gebaseerd op werken van Romeinse historici en daardoor eenzijdig. Attila was geliefd bij zijn onderdanen en zijn troepen waren extreem loyaal aan hem. Hij was ook een man van zijn woord en viel het Oost-Romeinse Rijk pas aan nadat de keizer, tegen de afspraak in, gestopt was met het betalen van tribuut.
