Vrede van Bazel: Zwitserland onafhankelijk

Op 22 september 1499 werd de Vrede van Bazel ondertekend, waarmee Zwitserland zijn onafhankelijkheid verkreeg. Hier ging een moeizame strijd tegen de legers van het Heilige Roomse Rijk aan vooraf. Uiteindelijk moest de toenmalig keizer Maximiliaan I zijn meerdere erkennen in de de Zwitserse Confederatie en aan hen meer vrijheden geven.

De aanloop

Het is het jaar 1495 en keizer Maximiliaan I (1495-1519) van het huis van Habsburg regeert over het Heilige Roomse Rijk. Hij ondervindt hierbij echter veel tegenstand van enkele machtige prinsen uit datzelfde Rijk. “Tijd voor verandering” zo moet hij gedacht hebben, want hij organiseerde een Rijksdag te Worms die onder andere leidde tot het uitroepen van de Eeuwige Landvrede en het ontstaan van een nieuw staand Rijksleger. Voor de realisatie van dit leger moesten alle imperiale gebieden manschappen leveren en belasting betalen. De Zwitserse Confederatie, op dat moment onderdeel van het Rijk, was het absoluut niet eens met deze regelingen en weigerde deze te accepteren. De spanningen tussen de Confederatie en het Rijk mondden in 1499 uit in de Zwabische Oorlog en de daaropvolgende Vrede van Bazel.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De situatie escaleert

Uiteindelijk zorgde een relatief klein grensconflict over de gebieden Val Müstair en de Umbrail Pas in 1499 voor een escalatie van de situatie. Deze regio’s hadden voor de Habsburgers een zeer strategische ligging met betrekking tot de gevoerde strijd in de Italiaanse Oorlogen (1494-1559). Al snel werd aan beide kanten de hulp in geroepen van bondgenoten. De keizer beriep zich op de alliantie met de zuidelijke Duitse steden, de Zwabische Bond, terwijl de Zwitserse Confederatie, na de Rijksdag in de ban gedaan door Maximiliaan, steun zocht bij Frankrijk, op dat moment een gezworen vijand van het Rijk. Langs de gehele grens werd gevochten en de strijd verspreidde zich in een mum van tijd van het Rijngebied tot aan de Franse provincie Alsace.

De Zwabische Oorlog

De Zwitsers konden in de strijd profiteren van de vele ervaren soldaten die in de Bourgondische Oorlogen (1474-1477) als huurlingen meegevochten hadden. Het leger van keizer Maximiliaan, daarentegen, was slecht getraind, ongemotiveerd en zag bovenal in dat deze oorlog niet zozeer ging om de veiligheid van het Duitse Rijk, maar veeleer om de belangen van het Huis van Habsburg zelf. Op een paar uitzonderingen na, draaiden bijna alle gevechten dan ook uit op een overwinning voor de Confederatie. Op 22 juli 1499 werd in de slag bij Dornach de beslissende nederlaag toegediend door de Zwitsers, een mokerslag waar de Zwabische Bond en keizer Maximiliaan niet meer van zouden herstellen. Al vroeg in de strijd werd de keizerlijke commandant Heinrich von Fürstenberg gedood, waarna de Zwitsers nog eens 3000 van de keizerlijke manschappen om het leven hielpen. Naast het grote aantal slachtoffers, werd ook alle vijandelijke artillerie buitgemaakt door de Zwitsers. Maximiliaan, door alle tegenslagen gedwongen, moest uiteindelijk het vredesverdrag ondertekenen.

Vrede van Bazel

De vredesonderhandelingen verliepen in eerste instantie stroef, mede door de Italiaanse en Fransen belangen in de Italiaanse Oorlog die een grote rol speelden. Uiteindelijk werd op 22 september 1499 in Bazel het vredesverdrag ondertekend. Hiermee werd bepaald dat de Zwitserse Confederatie niet langer onder de jurisdictie van het Heilige Roomse Rijk viel en dat het geen belasting meer hoefde te betalen aan datzelfde Rijk. Hoewel Zwitserland nog tot het Verdrag van Westfalen in 1648 officieel tot het Heilige Roomse Rijk zou behoren, werd het met de Vrede van Bazel in praktijk bijna volledig onafhankelijk. Naast de sterk toegenomen vrijheden van de Zwitsers, zorgde het verdrag ook voor een versterkt Zwitsers nationaliteitsgevoel en werd de Rijn de natuurlijke grens tussen de Zwitserse Confederatie en het Heilige Roomse Rijk.