Drie historische stakingen in Nederland

Volgens cijfers van het CBS is er in Nederland in 2016 ruim 60% minder gestaakt dan in 2015. De meerderheid van die stakingen werd georganiseerd door vakbonden en belangenverenigingen. In het vervoer en in de industriesector werd in 2016 het meest actie gevoerd. Onder andere voor een betere cao en tegen reorganisaties. Arbeidsomstandigheden en geld zijn een begrijpelijke reden om te staken, maar Nederland kent ook andere situaties waarin staken de enige oplossing leek.

De grote spoorwegstaking van 1903

Toen sommige bedrijven in 1902 wilden dat hun werknemers zich organiseerden in vakbonden waren er andere bedrijven die dat hun werknemers juist verboden. Zo moesten de arbeiders van het Nederlandse handelsbedrijf Wilhelm Muller & Co zich organiseren, terwijl de werknemers van het havenbedrijf Blauwhoedenveem dit juist niet mochten. In januari van 1903 weigerden arbeiders van Muller & Co om samen te werken met de ongeorganiseerde arbeiders van Blauwhoedenveem. Op 13 januari 1903 werd er tijdens een vergadering van transportarbeiders zelfs een boycot tegen het bedrijf Blauwhoedenveen uitgesproken. Ook de spoorwegensector begon zich ermee te bemoeien uit solidariteit voor de havenarbeiders en de boycot groeide uit tot een landelijke staking waarbij onder andere alle treinstations van Amsterdam onbruikbaar waren. De staking had uiteindelijk zin; de arbeiders mochten zich bij een vakbond inschrijven en het ingehouden loon van tijdens de staking werd uitbetaald.

De Februaristaking

Op 25 en 26 februari 1941 staakten Nederlanders in Amsterdam, Utrecht, Haarlem, Hilversum en omstreken tegen de Duitse bezetting van Nederland. Een van de aanleidingen voor de staking waren de eerste razzia’s die de Duitsers uitvoerden in Amsterdam. De CPN (Communistische Partij Nederland) had al plannen voor een staking in de metaalsector tegen het in Duitsland laten werken van Nederlandse arbeiders, maar die bleek niet meer nodig toen de Duitsers toezegden geen Nederlandse metaalarbeiders in Duitsland te laten werken. Na de razzia’s in Amsterdam besloot de CPN de stakingen toch te organiseren uit woede voor de behandeling van de joden. De communisten deelden pamfletten uit en probeerden zo veel mogelijk arbeiders te laten staken. De Duitsers besloten de stakingen meteen te vergelden door deelnemende gemeentes enorme boetes op te leggen en de organisatoren te fusilleren. Bij de staking kwamen negen personen om het leven, maar dit was niet de laatste keer dat er tegen de Duitsers werd gedemonstreerd.

De spoorwegstaking van 1944

In september 1944 riep de Nederlandse regering in ballingschap via Radio Oranje op tot een spoorwegstaking. De staking viel samen met operation Market Garden waarbij Nederland door de geallieerden zou worden bevrijd. Zo’n 30.000 medewerkers van de Nederlandse Spoorwegen gaven gehoor aan de oproep van de Nederlandse regering. Het doel val deze staking was het stopzetten van de Duitse toevoer van goederen, wapens en munitie. Een zeer nadelige bijkomstigheid was dat grote delen van het land zonder voedsel kwamen te zitten, waardoor de hongerwinter uitbrak. De staking duurde van september 1944 tot de bevrijding in mei 1945.