De Spoorwegstaking van 1944

Naast het verzet, speelden de Nederlandse Spoorwegen ook een rol bij Operatie Market Garden. In 1944 riep de Nederlandse regering op tot een spoorwegstaking. Het doel was om de Duitse oorlogsinspanning op een kritiek moment te hinderen. Na de gevechten zou de Nederlandse bevolking daarvan de gevolgen voelen.

De Nederlandse regering in Londen riep via Radio Oranje op tot een algehele spoorwegstaking op 17 september 1944. Dertigduizend medewerkers van de Nederlandse Spoorwegen gaven gehoor aan deze oproep, waardoor het Nederlandse treinverkeer stil kwam te liggen.

Operatie Market Garden

De Spoorwegstaking viel samen met Operatie Market Garden, het geallieerde offensief  dat Nederland in één klap moest bevrijden. Het was de bedoeling dat de spoorwegstaking de bevoorrading van de Duitse legers zou stoppen, om zo de geallieerde troepen te helpen de Duitsers te verslaan. Omdat men ervan uitging dat de geallieerden de Slag om Arnhem zouden winnen, was de verwachting dat de Spoorwegstaking maar kort zou duren; tot aan de bevrijding. Operatie Market Garden liep echter anders dan gepland. Het geallieerde offensief mislukte en Nederland bleef grotendeels door de Duitsers bezet. De bevrijding liet nog maanden op zich wachten, waardoor ook de staking langer duurde dan gepland.

Hongerwinter van 1944

Het westen van Nederland had erg onder de staking te lijden. De Duitse bezetter staakte bij wijze van vergelding zes weken lang de voedseltoevoer naar deze regio. Er ontstond daardoor een groot tekort aan voedsel en brandstof. De bevolking kwam in de Hongerwinter terecht De staking had daarentegen ook positieve gevolgen. Het stilliggen van de spoorverbindingen hinderde de bevoorrading van de bezettingsmacht. Daarnaast liep het personeel van de NS niet langer gevaar bij geallieerde bombardementen op treinen.

Hongertochten

Het waren vooral de inwoners van steden in het westen die te lijden hadden onder de Hongerwinter. Dagelijks trokken er duizenden stedelingen naar het platteland, om daar voedsel te kopen. Men leefde van suikerbieten en tulpenbollen. Naar schatting kwamen er 20.000 mensen om het leven gedurende de Hongerwinter, door het voedseltekort.

De Franse Spoorwegen

Niet alleen de Nederlandse Spoorwegen waren betrokken bij de oorlog.  Zo werden de Franse Nationale Spoorwegen gebruikt voor de deportatie van Joden naar concentratiekampen. In 2010 bood het bedrijf haar excuses aan voor het vervoeren van 75.0000 Joden. De nabestaanden waren ervan overtuigd dat de spoorwegen zich schuldig maakten aan de diefstal van goud en geld. Daarom beschuldigden ze de SNCF van het schenden van het internationaal recht.   

Leestip:

Hitlers parachutistengeneraal – Kurt Student (1890-1978): een militaire biografie
Auteur: Wouter van den Brandhof
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087048174
Winkelprijs: €39,–

Bestel 'Hitlers parachutistengeneraal' 

Afbeeldingen:

• Foto: By Romaine [CC0], from Wikimedia Commons