Krijgersvolk der Friezen: top 5 wapenfeiten
De Friezen waren met name tijdens de middeleeuwen een geducht krijgersvolk. Hoewel Friesland een klein en dunbevolkt gebied was, bleek het een verassend harde noot om te kraken. De Friezen slaagden erin om Frankische krijgsheren, Hollandse graven en Duitse keizers smadelijke nederlagen toe te brengen op het slagveld. Ook over de grens wisten de Friezen indruk te maken met hun krijgskunsten.
Slag bij Hoogwoud
In de dertiende eeuw was Holland uitgegroeid tot een machtig graafschap, dat voortdurend met Friesland in de clinch lag. De ambitieuze Hollandse graaf Willem II was ondertussen druk bezig met netwerken. Dankzij zijn machtige vrienden werd hij in 1252 tot Roomskoning gekozen, de de facto opvolger van de Duitse keizer. Hij was nu echter bang dat de Friezen Holland zouden aanvallen in zijn afwezigheid. Daarom zette Willem in 1256 de aanval in. Hij splitste zijn leger in tweeën, waarbij hijzelf het voetvolk aanvoerde. Met dit leger probeerde Willem op 28 januari over een bevroren meer bij Hoogwoude de vijand zo snel mogelijk te bereiken. Omdat hij als enige te paard zat, raakte hij ver voor zijn troepen uit. De Friezen verscholen zich ondertussen in het riet om de Hollanders op te wachten. Toen ze de vijandelijke aanvoerder alleen zagen naderen, sloegen ze toe. Willem probeerde te vluchten, maar door de haastige manoeuvre zakte zijn paard door het ijs. De Friezen doodden daarop de hulpeloze toekomstige keizer. Toen de Hollandse troepen hun aanvoerder zagen sneuvelen, raakten ze in paniek en sloegen op de vlucht. De Friezen slachtten daarop de over het ijs glibberende Hollanders af.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Vijfde kruistocht
In 1214 bereikte de oproep tot de vijfde kruistocht Friesland. De Friezen werden aangespoord om naar het Heilige Land af ter reizen om Jeruzalem te bevrijden. Meer dan 2.000 Friezen legden de kruigelofte af. Ze bouwden koggen om de verre reis af te leggen. Pas in juni 1217 vertrok de kruivaardersvloot echter, met kruisvaarders uit alle gewesten in de Lage Landen aan boord. Er volgde een lange reis vol tegenslagen waarbij uiteindelijk slechts een derde van de vloot in mei 1218 Palestina bereikte. Vanuit hier besloten de aanvoerders om naar Egypte te varen, om de strategische kuststad Damiate in te nemen. Deze stad werd beschermd door een dikke ketting, die tussen twee torens was gespannen. Om deze kettingtorens in te nemen bouwden de Friezen een drijvend fort, op twee samengeklonken schepen. Ze voeren dit gevaarte naar de torens toe, waarna ze de muren bestormden. De volgende dag waren de kettingtorens ingenomen. De winter daarop trokken de meeste Friezen naar huis. Ondanks deze kleine triomf, leverde de vijfde kruistocht uiteindelijk bar weinig op.
Slag bij Vlaardingen
In de vroege middeleeuwen stond het grondgebied van de huidige provincies Noord- en Zuid-Holland bekend onder de naam West-Friesland. Het werd door Friezen bewoond. De naam Holland zou pas voor het eerst in 1101 worden gebruikt. Toen graaf Dirk III in 1018 de tol bij Vlaardingen instelde, deed hij dit dan ook als graaf van West-Friesland. De Duitse keizer Hendrik II was woedend over deze insubordinatie van zijn vazal. Om hier een einde aan te maken, stuurde hij een strafexpeditie van 3.000 man naar Vlaardingen, waar de machtsbasis van Dirk lag. Door het slecht begaanbare moerasgebied, kwamen de keizerlijke troepen maar moeilijk vooruit. Toen het gerucht ontstond dat hun achterhoede werd aangevallen, brak er paniek uit in het expeditieleger. Dirk profiteerde hiervan door met zijn 1.000 mannen de keizerlijke troepen in een hinderlaag te lokken en op de vlucht te jagen. De Slag bij Vlaardingen werd een verpletterende overwinning voor Dirk en de graaf kon zijn eigen gang blijven gaan.
Slag bij Keulen
In de achtste eeuw was Friesland een koninkrijk, dat zich mogelijk over grote delen van de Noordzeekust uitstrekte. De heidense Friezen hadden de aandacht getrokken van het Merovingische Rijk. Om hun invloed in het Friese koninkrijk te vergroten, stuurden de christelijke Franken er zendelingen naartoe. Dit leidde op termijn tot wrijving tussen de beide koninkrijken en uiteindelijk tot oorlog. Tussen 690 en 695 veroverden de Franken grote delen van Friesland. In 715 ging de Friese koning Redbad in de tegenaanval. Hij maakte handig gebruik van de verdeeldheid onder de Franken om de verloren gebieden te heroveren. Vervolgens rukte Redbad verder langs de Rijn op. In 716 stuitte hij bij Keulen op een Frankisch leger, onder aanvoering van Karel Martel. Redbad won de daaropvolgende slag en wist Karel zijn enige bekende nederlaag toe te brengen. De Friese triomf duurde echter maar kort. Na de dood van Redbad in 719 keerde het tij en veroverden de Franken het Friese koninkrijk stap voor stap.
Slag bij Warns
Graaf Willem IV van Holland was een rusteloze ridder, die zich continu in nieuwe militaire avonturen stortte. Na militaire expedities in Utrecht, Frankrijk en Litouwen, besloot hij in 1344 om Friesland te onderwerpen. Het jaar daarop stak het Hollandse invasieleger de Zuiderzee over. Eenmaal geland, besloot Willem om naar Stavoren op te rukken. Op 26 september onderschepten de Friezen zijn krijgsmacht echter bij Warns. Zodra Willem de Friezen in het oog kreeg, zette hij meteen de aanval in, zonder een plan op te stellen of op zijn boogschutters te wachten. De Hollanders waren met hun zware harnassen daarnaast in het nadeel in het drassige landschap. De Friezen kregen daarom al snel de overhand. De Hollanders sloegen op de vlucht, waarbij de Friezen hen letterlijk de zee in dreven. Ook graaf Willem sneuvelde in de slag bij Warns.
Bestelinformatie
De Friese volkslegers tussen 1480 en 1560 – Met een editie van de Monsterlijsten van Friesland 1552 en Ameland 1558
Redactie: J.A. (Hans) Mol en P.L.G. (Peter) van der Meer
ISBN: 978-90-8704-685-9
Uitgever: Verloren
Prijs: €35,–
Bestel De Friese volkslegers tussen 1480 en 1560
Bronnen:
- Oorlog om Holland
- Historisch Nieuwsblad
- Kees Nieuwenhuijs
- Ontstaan, bloei en verdeling van Frisia, 5e-12e eeuw
- medievalists.net
- Graaf Willem IV, de Hollands-Friese oorlog van 1344/1345 en de Friese kloosters
