Bombardementen op Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog voerde de geallieerde luchtmacht vaak grote bombardementen op vijandelijke doelwitten uit. Eerst vooral ’s nachts, maar later ook overdag, vlogen honderden of soms duizenden bommenwerpers vanuit Groot Brittannië naar doelen op het Europese vasteland. Doelwit waren vaak fabrieken, belangrijke knooppunten, bruggen en andere infrastructuur, maar ook steden. Met de aanvallen wilden de geallieerden niet alleen de Duitse economie in de as leggen, maar ook de moreel van de bevolking breken.
Niet alleen in Duitsland vielen bommen. Ook in de andere bezette gebieden in Europa voerden de geallieerden bombardementen uit. Ook in Nederland. Volgens het NIOD zijn tussen 1940 en 1945 zo’n zeshonderd bombardementen op Nederland uitgevoerd. Bij die bombardementen wilden de geallieerden vooral de industrie en infrastructuur treffen, om zo de Duitsers zoveel mogelijk te hinderen. Maar vaak ging het mis, en werden ook burgers geraakt.
Bombardement op Rotterdam
Tijdens de Duitse inval in 1940 had Rotterdam al zwaar te lijden gehad onder het bombardement van de Luftwaffe op 14 mei. Maar daarmee was het leed nog niet geleden. De havenstad had voor de Duitsers en de geallieerden een grote strategische waarde. Op scheepswerven werd gewerkt voor de Duitse Kriegsmarine en de nazi’s maakten dankbaar gebruik van de haven. In oktober 1943 deden de geallieerden een poging om de werven en havens te bombarderen. De bommen kwamen echter vooral in de dichtbevolkte woonwijk Bospolder-Tussendijken in Rotterdam-West terecht.
Bombardement op Nijmegen
Dit bombardement is een van de bekendste bombardementen op Nederland. Op weg naar de Duitse stad Gotha, waar Messerschmitt gevechtsvliegtuigen voor de Luftwaffe bouwde, kwamen Amerikaanse bommenwerpers in slecht weer terecht. Wat er vervoglens gebeurde is niet helemaal duidelijk, maar feit is dat de bommenwerpers boven Nijmegen hun dodelijke lading dropten. Extra wrang was dat het bombardement plaatsvond op het moment dat de Nijmegenaren net weer uit de schuilkelders kwamen. Daar waren ze ingegaan toen de stroom bommenwerpers op weg naar Duitsland over vloog, maar men had niet verwacht dat ze terug zouden keren en hun lading boven de stad zouden afwerpen.
Die dag vielen niet alleen bommen op Nijmegen. Ook in Arnhem en Enschede kwamen bommen neer, waarbij tientallen burgers omkwamen.
Bombardement op Bezuidenhout
In 1945 lanceerden de Duitsers hun V2 raketten vanuit de bossen tussen Den Haag en Wassenaar. De raketten veroorzaakten veel schade en slachtoffers in vooral Londen. In een poging de lanceerinstallaties te vernietingen, stegen op 3 maart tientallen bommenwerpers op. Door een aaneenschakeling van fouten, bombardeerden ze echter niet de bossen, maar de woonwijk Bezuidenhout in Den Haag. De lanceerinstallaties hadden geen noemenswaardige schade. Diezelfde avond lanceerden de Duitsers alweer raketten vanuit de bossen bij Den Haag.
Het ‘sinterklaasbombardement’ op Eindhoven
Dat de bombardementen niet bepaald iets van de laatste oorlogsjaren waren, bleek in Eindhoven in 1942. De RAF bombardeerde de fabrieken van Philips. Om te voorkomen dat er onder de fabrieksarbeiders veel slachtoffers zouden vallen, vielen de Britten aan op een zondag, maar de bommen vielen echter ook de woonwijken rondom de fabrieken. Omdat het bombardement op zes december plaats vond, ging het de boeken in als het 'sinterklaasbombardement'.
Bombardement op Zuthpen
In oktober 1944 was de brug over de IJssel bij Zutphen het doelwit van bombardementen. Door de brug te vernietigen, wilden de geallieerden de aanvoerlijnen van het Duitse leger bij Arnhem afsnijden. Door navigatiefouten vielen de bommen ook op de stad, waardoor een groot deel van het historische stadje in puin lag.
Bombardement op Amsterdam-Noord
In juli 1943 probeerden de Amerikanen de fabrieken van vliegtuigbouwer Fokker, die door de Duitsers werden ingezet voor de oorlogsindustrie, in Amsterdam Noord te raken. De Amerikaanse bommenwerperbemanningen waren echter nog niet ervaren in de luchtoorlog. De bommen missen het doel en komen in de woonwijken terecht.
Bombardement op Breskens
In september 1944 trof het oorlogsgeweld vooral het oosten van Nederland, toen de geallieerden de brug bij Arnhem probeerden te veroveren tijdens Operatie Market Garden. Tegelijk werd meer naar het westen ook de Slag om de Schelde uitgevochten. Daarbij werd Breskens in Zeeuws Vlaanderen op 11 september gebombardeerd. Doel was de haven van het stadje, vanuit waar tienduizenden Duitse troepen zich terugtrokken de Westerschelde over. Het bombardement raakte ook de dorpskern van Breskens. Ruim tien procent van de bevolking van Breskens kwam om, waardoor Breskens naar verhouding de zwaarst getroffen plaats van Nederland is.
Slachtoffers van de bombardementen
Bij de bombardementen vielen vaak honderden doden, maar hoeveel doden er precies vielen, is vaak niet bekend. Soms waren de lichamen van de doden door de branden en de heftige explosies niet meer te identificeren. Maar soms was ook gewoon niet bekend wie er in een gebied aanwezig waren. Op veel plekken hielden zich ook onderduikers schuil. Velen van hen zijn naamloos omgekomen.
De grote aantallen slachtoffers waren koren op de molen van de Duitse propagandamachine. Die probeerde met slogans als 'Van je vrienden moet je het hebben!' de Nederlandse bevolking tegen de geallieerden te laten keren.
Meer lezen? In ons dossier over de Tweede Wereldoorlog delen we wat van de meest tragische en spraakmakende verhalen tijdens en rondom de Tweede Wereldoorlog.
Leestip:
Heijplaat in verzet – Oorlogsgetuigenissen uit het gebied rond de Rotterdamse Waalhaven
Auteurs: Jean-Philippe van der Zwaluw en Joop van der Hor
ISBN: 9789087041595
Uitgever: Verloren
Prijs: €29,–
Bronnen:
- NIOD: Bombardementen op Nederland
- De Slag om de Schelde: Het Zwaarst getroffen van Nederland
Afbeelding:
- Schade na het bombardement op Bezuidenhout. Fotocollectie Anefo via www.nationaalarchief.nl
- De door bombardementen verwoeste panden, gezien vanuit de Korte Molenstraat, rechts de ijzerhandel: Regional Archives Nijmegen, via Wikimedia Commons
- Vernielingen in Zutphen. Anefo / Nationaal Archief
