Vlag Luxemburg Luxemburgse vlag Nederlandse vlag

Waarom lijken de Nederlandse en Luxemburgse vlag zo op elkaar?

De Nederlandse vlag wordt al sinds de 17e eeuw afgebeeld als een driekleur met de kleuren rood, wit en blauw. Bij het zien van de Luxemburgse vlag zullen veel mensen aannemen dat ze de Nederlandse voor zich hebben, want deze is bijna identiek: ook een driekleur met van boven naar beneden de kleuren rood, wit en… lichtblauw. De tint van de blauwe streep is net wat lichter dan de blauwtint in de Nederlandse vlag. Alleen een oplettende kijker ziet dat de proporties van de vlag ook net wat anders zijn dan de Nederlandse: die van Luxemburg is wat langwerpiger. Meerdere malen in de geschiedenis ontstond er verwarring en frustratie over de overeenkomsten tussen de vlaggen. Maar is er een verklaring voor de gelijkenissen tussen de vlaggen?

De oorsprong van de Nederlandse vlag

Al in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog werd een driekleur ingezet als symbool voor Nederland. Daarmee was het de eerste driekleur die geassocieerd werd met republikanisme. De watergeuzen gebruikten een vlag met de kleuren oranje, wit en blauw ter ere van hun trouw aan Willem van Oranje en als verzetssymbool tegen de Spanjaarden. De vlag heeft verschillende andere vlaggen geïnspireerd, waaronder de Franse. Geleidelijk is de oranje-wit-blauwe vlag, die de Prinsenvlag genoemd wordt, vervangen door een rood-wit-blauwe vlag. De oorsprong van of reden achter deze verandering is nog altijd onduidelijk, maar er zijn verschillende theorieën over, zo zouden de kleuren rood-wit-blauw voortgekomen zijn uit het wapen van Willem van Oranje.

Nederland en Luxemburg

Luxemburg kent een ingewikkelde geschiedenis van verovering en erfopvolging. Tijdens het Congres van Wenen werd besloten dat Luxemburg verheven werd tot groothertogdom. Ook besloten de Europese machthebbers dat het een autonome staat werd, maar wel in personele unie verenigd werd met het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder Willem I. Tegelijkertijd werd het deel van de Duitse Bond en werd de militaire verdediging geregeld door Pruisen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het eerste gebruik van de vlag

Wapen van luxemburg hendrik I De Luxemburgers waren niet tevreden onder Willems heerschappij. Willem deed alsof Luxemburg een veroverd gebied was en hief veel belasting. Van autonomie was weinig sprake. Toen de Belgen in 1830 in opstand kwamen tegen Willem, twijfelden veel Luxemburgers daarom geen seconde en voegden zich bij de Belgische opstandelingen. Tijdens deze opstand werd de driekleurige vlag, die later geadopteerd werd als nationale vlag, voor het eerst gebruikt. De kleuren kwamen voort uit de kleuren van het wapen van de graven van Luxemburg. Dit wapen is door de eeuwen heen vaak veranderd, maar werd voor het eerst gebruikt door graaf Hendrik V van Luxemburg, waarschijnlijk tussen 1235 en 1239. Op dit wapen was een rode leeuw op een lichtblauw met wit gestreepte achtergrond te zien. Het feit dat Luxemburg lang bij Nederland hoorde is dus geen verklaring voor de gelijkenis tussen de vlaggen, de vlaggen delen formeel namelijk geen gezamenlijke geschiedenis. Ondanks de grote overeenkomsten met de Nederlandse vlag, kozen de Luxemburgers voor de rood-wit-lichtblauwe vlag. De vlag werd in 1845 voor het eerst gedefinieerd met deze kleuren, waarna voorgesteld werd om hem als nationale vlag in te voeren. Waarschijnlijk kwam dat voorstel niet van een anti-Nederlandse opstandeling, maar van Gaspard-Théodore-Ignace de la Fontaine, die tijdens de Belgische Revolutie de kant van Willem I gekozen had. Hij was in 1842 door Willem II benoemd tot waarnemend gouverneur van het groothertogdom. Of hij dit voorstel deed uit trouw aan de Nederlandse koning, is niet duidelijk. Er werd op dat moment niets met het voorstel gedaan en in de periode die hierop volgde werd er zelfs nog geëxperimenteerd met de volgorde van de kleuren van de strepen. Rood-wit-lichtblauw bleef wel de meest gebruikelijke.

Ondanks de betrokkenheid van de Luxemburgers in de Belgische Opstand, viel Luxemburg nog steeds onder het bestuur van het Nederlandse koningshuis. Pas met de opheffing van de Duitse Bond in 1866 kreeg Luxemburg volledige autonomie en in 1867 werd Luxemburg erkend als soevereine staat onder de rood-wit-lichtblauwe vlag. De vlag was echter nog geen officieel symbool voor Luxemburg, want de vlag was nog niet wettelijk ingevoerd. Dit gebeurde pas in 1972.

Frustratie rondom de gelijkenis met de Nederlandse vlag

Al voor de wettelijke invoering van de vlag, ontstond er ophef over de vlag. In 1939 eiste een groep Luxemburgers dat de driekleur vervangen werd door een vlag met het wapen met de rode leeuw. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd hier echter geen gehoor aan gegeven en na de oorlog werd de driekleur weer aangenomen. Maar dat betekende allesbehalve het einde van de frustratie rondom de vlag. Het feit dat de Luxemburgse vlag vaak voor de Nederlandse vlag wordt aangezien en zelden andersom, bleek voor veel Luxemburgers een doorn in het oog. Ook leidde het tot praktische problemen, bijvoorbeeld in de handel. Het bleek te moeilijk om de Nederlandse en Luxemburgse vlag te onderscheiden op handelsschepen en dus werd de Luxemburgse vlag al sinds de jaren ’60 op veel boten vervangen door het wapen met de rode leeuw, wat in 1990 bij wet werd toegestaan. In 2006 diende politicus Michel Wolter een wetsvoorstel in om de vlag officieel te laten veranderen, in verband met de gelijkenissen met de Nederlandse vlag. Het voorstel kreeg veel steun van de Luxemburgse bevolking, maar was bij veel politici niet populair. Het voorstel werd dan ook niet aangenomen en de regering motiveerde haar besluit vanuit de overwegingen dat de verandering te ingewikkeld zou zijn en een aanleiding zou zijn voor ongewenst en vergaand nationalisme. In 2015 kwam er nogmaals een petitie voor de invoering van de vlag met de rode leeuw, maar deze kreeg amper 500 van de 4500 benodigde handtekeningen. Tot op de dag van vandaag wordt de driekleur gehandhaafd, maar blijft er ontevredenheid over bestaan.