Achtergrond van 'Als het kwartje gevallen is'

Wanneer iemand iets eindelijk begrijpt of zich iets veel later realiseert wordt er vaak door anderen gezegd ‘dat het kwartje gevallen is’. De uitdrukking wordt al lang in Nederland gebruikt maar komt waarschijnlijk uit de 19e eeuw vanuit Yorkshire, Engeland.

Spreekwoorden over geld

Spreekwoorden en bijnamen voor geld zijn altijd populair geweest in Nederland, zo ook in ‘’als je voor een dubbeltje geboren bent’’ van Louis Davids. Zo heb je bijvoorbeeld ook: ‘Geld over de balk smijten’ en een ‘dubbeltje op zijn kant’. Naast bekende spreekwoorden waren er vroeger ook veel bijnamen voor geld. Zo had je een stuiver, dubbeltje, kwartje en een rijksdaalder.

The penny dropped

De Engelse vertaling van ’als het kwartje valt’ is ‘the penny dropped’ en werd oorspronkelijk gebruikt met betrekking op de werking van een penny-in-the-slot gokautomaat. Rond 1890 waren de gokautomaten zo’n rage geworden dat er zelfs uitdrukkingen ontstonden. Sommigen mensen hadden geen benul van de gokautomaten en wisten dus niet dat zij het klepje van de automaat omhoog moesten halen, zo geschiedde het spreekwoord ‘the penny dropped’ werd geboren.

Spend a penny

Naast de theorie van de gokautomaat is er nog een andere theorie over  de herkomst van dit spreekwoord. In 1939 waren gebruikers van openbare toiletten verplicht om een kwartje in de deur te stoppen, zodat de toiletdeur zich opende. Naast deze theorie zijn er ook eerdere citaten uit 1921 geweest die letterlijk verwijzen naar echte munten.

Waarmee de uitdrukking nu echt ontstond is een vraag gezien er meerdere theorieën zijn over de herkomst. Toch is de theorie over de gokautomaat het waarschijnlijkst.

Spreekwoorden – hoe zit het ook alweer?

Ze veranderen soms van betekenis, er komen nieuwe bij, we ‘lenen’ ze uit andere talen. Alle gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden vind je in het Van Dale Spreekwoordenboek. Compleet met prachtige illustraties, essays en citaten.