Biografie van Plinius de Oudere

Plinius de Oudere was een Romeinse militair, politicus en historicus. Hij schreef een van de meest bekende werken uit de Romeinse tijd, de Naturalis Historia. Naast zijn bewogen leven is ook zijn opmerkelijke dood beroemd. Wie was deze beroemde historicus?

Jeugd

Plinius de oudere werd geboren in Como als Gaius Plinius Secundus, in 23 na Christus. Hij maakte deel uit van een welgestelde familie, zijn vader behoorde tot de Equites, de Romeinse ridderstand. Plinius werd dan ook op zijn tiende naar Rome gestuurd om daar een goede opleiding te ontvangen. Publius Pomponius Secundus, een populaire tragedieschrijver uit die tijd, onderwees hem.

Militair

In 45 n.C. ging de toen nog jonge Plinius in dienst bij het Romeinse leger, iets wat van iemand van zijn stand werd verwacht. Militaire dienst beviel hem goed en hij werd gepromoveerd tot Praefectus alae, leider van de cavalerie-eenheid. Hij diende in de provincie Germania Inferior, in Castra Vetera, een Romeins legerkamp bij Xanten. Archeologen vonden hier vele jaren laten een teugelversiering met zijn naam erop. Tijdens zijn tijd als militair schreef Plinius al enkele van zijn werken.

Politicus

In 59 n.C. keerde de toen zesendertigjarige Plinius terug naar Rome. Hier ging de veteraan niet gelijk aan de slag in de politieke wereld van Rome. Nero was geen groot fan van historici en gaf in plaats daarvan de voorkeur aan artiesten. Ook de acties van Nero bevielen Plinius niet. De historicus trok zich terug uit de publieke ruimte en besteedde zijn aandacht aan het schrijven van nog drie werken. Na de dood van Nero in 68 n.C. greep, na een wispelturig vierkeizerjaar, de nieuwe keizer Vespasianus in 69 n.C. de macht.

Ondertussen was in 62 n.C. de zus van Plinius bevallen van een zoon. Toen de vader zijn neefje al vrij snel overleed, nam Plinius de jongen onder zijn hoede. Al zorgde zijn regelmatige afwezigheid van Rome ervoor dat hij niet direct verantwoordelijk was voor de opleiding van zijn neef. Toch zou Plinius de oudere (na zijn dood, als was gebruikelijk) zijn neef adopteren. Plinius’ neef zou later bekend worden als Plinius de Jongere.

Plinius was vrienden met de nieuwe keizer Vespasianus en zijn zoon Titus, en verkreeg zodoende met gemak meerdere politieke posities. Zo droeg hij meerdere keren de titel van procurator, een positie die veel verantwoordelijkheid met zich meebracht. Tussen 70 en 75 n.C. brachten deze procuratorschappen heb naar vele plekken binnen het Romeinse rijk, zo diende hij zelfs in Afrika. Hierna verkreeg Plinius wederom de militaire titel praefectus, dit keer leidde hij twee Romeinse vloten. Gedurende deze tijd schreef hij ook zijn meest bekende werk.

Historicus

Gedurende zijn carrière als militair en als politicus was Plinius ook bezig met het schrijven van verschillende werken. Zijn eerste werk schreef hij over het gooien van een speer vanaf de rug van een paard, iets wat hij de Germaanse troepen waarschijnlijk had zijn doen in Germania Inferior. Tijdens zijn tijd in de provincie schreef hij ook een biografie over zijn leraar Publius Pomponius Secundus. Waarschijnlijk was Secundus overleden en schreef Plinius het werk ter ere van zijn voormalige leraar.

Deze twee werken zijn, net als andere boeken van Plinius, inmiddels (grotendeels) verloren. Het meest bekende werk de historicus is echter wel bewaard gebleven: de Naturalis Historia. Het werk is verdeeld over 37 boeken en dient als encyclopedie met aandacht voor uiteenlopende onderwerpen. Ook noemt Plinius in veel gevallen zijn bronnen, iets wat zeer wordt gewaardeerd door hedendaagse historici. Het werk werd gepubliceerd in 77 n.C.. Plinius droeg het op aan Titus, de zoon van keizer Vespasianus, wie zelf in 79 n.C. zijn vader zou opvolgen als keizer van het Romeinse rijk.

De Vesuvius

In 79 n.C. verbleven de zus en de neef (de latere Plinius de Jongere) van Plinius de oudere bij hem in Misenum, een plaats aan de baai van Napels. Uit de geschriften van Plinius de Jongere kunnen we opmaken wat er op de fatale dag dat de Vesuvius uitbarstte precies gebeurde. Na de grote wolk te hebben gezien, ondernam Plinius actie. Hij voer met verschillende schepen uit richting de dorpen die om de vulkaan lagen, om hulp te bieden en onderzoek te doen. Hij kwam niet heel dichtbij en landde uiteindelijk in Stabiae, een dorp in de buurt van Pompeï. Hier bracht Plinius de nacht door. Tijdens de evacuaties de volgende dag overleed de beroemde historicus echter. De exacte doodsoorzaak is niet bekend, al is een populaire theorie dat Plinius astma had en dat alle rook en as hem fataal is geworden.

Augustus of oktober?

Vroeger wisten we het zeker, de beroemde Romeinse schrijver overleed op 25 augustus, 79 n.C. Hij overleed namelijk een dag na het uitbarsten van de Vesuvius, iets dat zijn neef Plinius de Jongere in een brief aan Tacitus beschreef. Echter, over de jaren heen is er steeds meer twijfel over deze datum ontstaan. Recente vondsten, waarvan de belangrijkste de (omgerekende) datum 17 oktober geschreven op een muur in Pompeï, toonden aan dat de Vesuvius later uitbarstte. Het wordt aangenomen dat het om een vertaalfout van de brief gaat (het origineel is verloren) waardoor de eigenlijke uitbarsting (en dus ook het overlijden van Plinius) waarschijnlijk eerder rond 24 oktober plaatsvond.