Geschiedenis van de Sami

De Sami, ook wel Lappen genoemd, zijn eeuwenlang gediscrimineerd en onderdrukt door de Scandinavische overheden. Iets wat opmerkelijk is, omdat de Samicultuur één van de oudste culturen van Europa is.

Vroege geschiedenis van de Sami

De Sami leven al duizenden jaren in Scandinavië. Hun aanwezigheid daar is terug te leiden tot de laatste ijstijd. Het was een nomadenvolk dat leefde van de rendierveeteelt en rendierjacht. Rendieren werden gebruikt voor eten, drinken, kleding en transport. De Romeinen rapporteerden al van hun bestaan aan het einde van de eerste eeuw van onze jaartelling. Rond dezelfde tijd begonnen andere volken uit Europa en West Azië zich in Scandinavië te vestigen. Deze sedentaire stammen verdreven de Sami richting het noorden. In die gebieden was de grond veel minder vruchtbaar  en het klimaat was koud, wat het leven voor de nomaden een heel stuk moeilijker maakte.

De nieuwe sedentaire koninkrijken die zich ook in Scandinavië vestigden, hadden in de 9e eeuw toenemende contacten met de Sami en vroegen belasting aan de Sami die betaald werd in natura. De boten van de Sami leken veel op die van de Noren en de Noorse taal nam ook woorden uit het Samisch over.

Kerstening van de Sami

In dezelfde periode vertrokken de eerste christelijke missionarissen naar Lapland. Voor de verspreiding van het christendom naar Noord Scandinavië hingen de Sami een natuurreligie aan. De missionarissen beschouwden de Sami als heidenen en dwongen de nomaden met harde hand om hun religie op te geven. In de eeuwen erna wisselden de Sami nog regelmatig van christelijke stroming. Een deel van de Samivolkeren in het oosten voegde zich bij de Oosters-Orthodoxe kerk en na de reformatie werd een groot deel van de Sami lutheraan. Rond 1853 verspreidde dominee Lars Levi Laestadius het Laestadianisme onder de Sami: Een evangelische stroming binnen het christendom waarin het belijden van het geloof en het vergeven van zonden een belangrijke plek kent.

Onderdrukking en discriminatie

Het nomadenbestaan van de Sami werd in de 19e eeuw steeds meer gezien als een teken van inferioriteit ten opzichte van de sedimentaire samenlevingen in Scandinavië. De Sami werden gediscrimineerd en op allerlei manieren werd hun levenswijze bedreigd. Zo werd de grens tussen Noorwegen en Zweden in 1852 afgesloten, waardoor een belangrijke reisroute van de Sami werd geblokkeerd. Dit was een incident dat duidelijk maakte hoe de nomaden te lijden hadden onder het bestaan van landsgrenzen.

Onder druk van de overheid werden de Sami gedwongen zich aan te passen aan de samenleving. Een deel van de nomaden gaf de veeteelt op en ging werken in de mijnbouw. Ook de taal en cultuur van de Sami werden onder druk gezet. In Noorwegen werd het spreken van de taal op scholen verboden en in het lesmateriaal werden de Sami als minderwaardig ras bestempeld.

De emancipatie van de Sami: de 20ste eeuw.

In het begin van de 20ste eeuw investeerde Noorwegen nog flink in het structureel uitwissen van de Sami-cultuur. Dit werkte de polarisatie in de hand en de Sami begonnen meer rechten te eisen. De activiste Elsa Laula organiseerde in 1904 en 1917 voor het eerst bijeenkomsten voor de Sami in Noorwegen en Zweden. Helaas werd ze door de regeringen van deze landen niet serieus  genomen vanwege haar Sami-afkomst.

De emancipatie van de Sami werd onderbroken door de Tweede Wereldoorlog. Veel Sami dorpjes werden slachtoffer van de verschroeide aarde tactiek van Nazi-Duitsland. Na de oorlog kreeg de gemeenschap geen hulp van de overheden en moest ze op eigen kracht de schade herstellen.

In 1956 werd een Samiraad opgericht, waarin alle Sami uit Noorwegen, Zweden en Finland vertegenwoordigd zijn. Zij werken voor gelijke rechten voor de Sami. Vanaf 1989 kregen de Sami een eigen parlement binnen de landen waartoe ze behoorden met uitzondering van Rusland. Internationaal vragen de Sami ook aandacht voor de benaming van hun volk. In veel landen wordt het volk aangeduid als Lappen, wat onder de Sami als belediging wordt beschouwd. Bijna alle Sami hebben hun nomadenbestaan opgegeven en leven tegenwoordig van de landbouw en visserij. Daarnaast is een groot gedeelte naar de stad getrokken voor werk in de industrie.

Bronnen:

• Encyclopaedia Britannica: Sami (people) 
• Ancientpages.com: Sami People: Facts And History About The Only Indigenous People Of Most Northern Europe 
• Deborah B. Robinson: The Sami of Northern Europe
• Neil Kent: The Sámi Peoples of the North: A Social and Cultural History
• Gunlög Fur: Always Already Cosmopolitan – Indigenous Peoples and Swedish Modernity, in: Gurminder K. Bhambra, John Narayan: European Cosmopolitanism: Colonial Histories and Postcolonial Societies

Afbeeldingen:

• Wikipedia Commons: Sami flag large
• Wikipedia Commons: Saami Family, fotograaf onbekend [Public Domain]