Het koninkrijk van Tungning op een Chinese wereldkaart

Het koninkrijk Tungning

Het huidige China heeft nog steeds twee regeringen. Zowel de communistische regering op het vasteland als de regering op Taiwan claimen de zeggenschap over heel China. En dat is niet voor het eerst: In de 17e eeuw probeerde men vanuit Taiwan Taiwan twintig jaar lang om een oude dynastie terug op de keizerlijke troon te krijgen in Beijing.

Nederlanders op Formosa

In het noordoosten van China was in het begin van de 17e eeuw een samenwerking van stammen ontstaan. Dat verbond van stammen, dat zichzelf de Mantsjoe noemde, raakte in conflict met de Ming-dynastie. De Mantsjoe bleken erg succesvol te zijn in de oorlogvoering, want in de eerste helft van de 17e eeuw veroverden ze stad na stad in China. In 1644 veroverden ze ook de Chinese stad Beijing, wierpen de Ming-dynastie omver en stichtten een nieuwe dynastie: De Qing-dynastie. Maar de Ming-dynastie bleef nog lange tijd verzet bieden.

Het eiland wat nu Taiwan heet, stond in die tijd onder Europeanen bekend als Formosa. Het was in 1624 veroverd door de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Deze Nederlandse handelsmaatschappij wilde de handel met China verbeteren en het leek een meesterzet om het eiland voor de kust van het grote keizerrijk in te nemen. Dat lukte, maar de relatie met China bleef, mede dankzij de veroveringsoorlogen van de Mantsjoe, moeizaam.

Toen de Ming-dynastie bijna was verslagen werden de Nederlanders op de kolonie het slachtoffer van de politieke verschuivingen op het vasteland van China. De Mantsjoe stammen veroverden het hele Chinese vasteland. De Ming konden geen kant meer op. De belangrijke Ming-commandant Zheng Chenggong (in Nederlandse verhalen Koxinga genoemd) besloot uit te wijken naar Formosa. Daarvoor moest hij wel eerst het eiland veroveren. Ondanks hevig verzet van de Nederlanders viel in 1662 Fort Zeelandia, het laatste Nederlandse bastion op het eiland.

Zeeslag in de zee van Kinmen

Het eiland dat verzet bleef bieden

Zheng Chenggong had een groot aantal Chinezen meegenomen naar het eiland, waarop toen nog voornamelijk inwoners van Filipijnse afkomst woonden. Vanaf het eiland bleven de Ming verzet bieden tegen de Qing-dynastie op het vasteland. Halverwege 1662 overleed Zheng Chenggong, nog voordat hij plannen kon maken om China te bevrijden van de heerschappij van de Mantsjoes. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Zheng Jing.

Zheng Jing begon met het opzetten van een nieuwe Chinese staat, waar de cultuur en gewoontes van de Ming-dynastie werden voortgezet. Zo ontstond er een soort tweede China, het koninkrijk Tungning. De Qing-dynastie bleef de oorlog met de nieuwe eilandstaat voortzetten. Zheng Jing probeerde daarom te onderhandelen, hij wilde dat zijn koninkrijk een onafhankelijke status zou krijgen binnen het Chinese rijk. De keizer in China, Kangxi, vertrouwde hem niet en later zou blijken dat dat terecht was.

Portret van Zheng Chenggong, ook wel bekend als Koxinga

De opstand van de drie leenmannen

Hoewel heel China veroverd was, was het nog niet meteen rustig in het rijk. Drie mannen van adel die gebieden in het zuidoosten van het land bezaten bleken niet tevreden te zijn met de nieuwe keizer. Het waren drie mannen die hoge functies hadden bekleed in het Ming-tijdperk, maar desondanks door keizer Kangxi werden vertrouwd. In 1673 organiseerden de drie leenmannen een opstand tegen de keizer en werden daarbij gesteund door het Tungningrijk van Zheng Jing.

De drie leenmannen waren echter niet bekwaam in het uitvoeren van militaire tactieken en de onderlinge samenwerking verliep moeizaam. Het Qing-leger was vele malen groter en kon de opstandelingen keer op keer verslaan. In 1681 kwam de opstand ten einde en werden de leiders gearresteerd en geëxecuteerd. Zheng Jing, die zelf ook mee had gevochten, werd gevangengenomen en ter dood veroordeeld.

Na zijn dood was er geen duidelijke opvolger binnen het Tungningrijk. De potentiële kandidaten vochten om de troon waardoor het koninkrijk Tungning onbestuurbaar werd. Keizer Kangxi maakte van deze onstabiliteit gebruik om het eiland Formosa aan te vallen. Het leger van Tungning werd in 1683 bij de slag van Penghu verslagen, waarna de net gekroonde veertienjarige Zheng Keshuang zich overgaf en het eiland bij China werd gevoegd. Vanaf dat moment was er weer één China. Voorlopig tenminste…

Afbeeldingen:

Wikimedia Commons: War on Quemoy sea 1663, M. Cramer [Public Domain]
Wikimedia Commons: The Portrait of Koxinga, Taipei: National Palace Museum [Public Domain]
Wikimedia Commons: Tungning Kingdom in Kunyu Wanguo Quantu, Matteo Ricci [Public Domain]