Napoleon waarschijnlijk afgebeeld op Marengo

Marengo: het legendarische paard van Napoleon

Wie denkt aan Napoleon, denkt al snel aan het schilderij waarop de Franse keizer op een steigerend paard de Alpen over steekt. Het paard waarop Napoleon is afgebeeld moet waarschijnlijk zijn favoriete ros Marengo voorstellen, vernoemd naar de Slag bij Marengo. Over het paard is echter weinig bekend maar toch heeft het dier een soort mythische status bereikt.

Napoleon was waarschijnlijk niet de beste ruiter. De latere keizer werd geboren op Corsica en zou daar nooit een paard hebben bereden. Tijdens zijn militaire opleiding zou hij ook slechts één jaar training hebben gehad in het berijden van paarden. Zijn secretaris Agathon Jean François Fain zei over de ruiterkunsten van Napoleon: ‘Hij reed roekeloos en gevaarlijk. Hij had een slechte zithouding en hij gleed naar voren en achteren heen en weer. Ondanks dat was hij een onvermoeibare ruiter.’

Dat hij een onvermoeibare ruiter was blijkt ook wel uit de hoeveelheid paarden waarop hij reed. Dat zouden er meer dan 150 zijn geweest. De meeste paarden van Napoleon werden nooit bekend. Wel weten we dat de keizer hield van witte Arabieren, een paardenras dat oorspronkelijk uit Noord-Afrika komt. Deze paarden werden goed getraind door de rijmeester van Napoleon, zodat de dieren tijdens veldslagen rustig zouden blijven.

Marengo

Napoleon maakte na een gewonnen slag vaak de paarden van de verslagen tegenstander buit. Zo zou volgens de legende Marengo zijn buitgemaakt na de Egyptische expeditie van 1798. Vervolgens zou Marengo, vernoemd naar de slag bij de gelijknamige Italiaanse plaats, bereden zijn door Napoleon bij alle grote veldtochten die nog volgden. Ook bij de Russische veldtocht en de Slag bij Waterloo zou de keizer op Marengo gezeten hebben. Tenminste, dat zijn de verhalen. Waarschijnlijk klopt daar weinig van.

Marengo zou tijdens zijn dienst voor Napoleon maar liefst acht keer gewond raken maar iedere keer wist het paard te overleven. Daarnaast gingen er verhalen dat het ros tachtig mijl, een kleine 130 kilometer, in slechts vijf uur kon afleggen. Dit zou hij meerdere keren hebben gedaan tussen de Spaanse steden Burgos en Valladolid. Maar het is ook zeer de vraag of deze verhalen kloppen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Ali

De Australische onderzoekster Jill Hamilton deed onderzoek naar de paarden van Napoleon en kwam in zowel de Franse als de Britse archieven nergens de naam Marengo tegen. Waarschijnlijk stond dit paard onder een andere naam in de boeken en zou het slechts een bijnaam zijn geweest van één van de paarden. Hamilton denkt hierbij aan het paard Ali. Deze witte arabier werd buitgemaakt in Egypte en werd door Napoleon meegenomen naar Frankrijk. Ali werd overigens niet door Napoleon gebruikt tijdens de Slag bij Marengo, maar stond tijdens de gevechten wel klaar voor gebruik.

Ook nam Ali geen deel aan de veldtocht naar Rusland. Het paard verbleef op dat moment in Normandië. Het paard waarvan Hamilton denkt dat het Marengo moet zijn geweest was dan wel weer aanwezig bij de Slag bij Waterloo, maar werd daar niet bereden door de keizer. Na de Slag bij Waterloo werden de paarden van Napoleon in beheer genomen door de Britten. Een van deze paarden, waarvan de Britten dachten dat het Marengo was, werd verkocht aan een luitenant-kolonel van de Britse Grenadier Guards. Eenmaal aangekomen in Groot-Brittannië werd het dier een grote bezienswaardigheid.

Mythevorming

Na de Britse overwinning op Napoleon ontstond er in Engeland een soort gekte om alles dat met Napoleon en Waterloo te maken had. Het paard dat door de luitenant-kolonel gekocht was en als Marengo werd bestempeld, had grote aantrekkingskracht op het publiek. Het was voor hen mogelijk om in de buurt te komen van iets tastbaars dat te maken had met de eens zo gevreesde keizer van de Fransen. Hamilton denkt dat het door deze Napoleon-gekte komt dat men meteen aan Marengo denkt als zijnde hét paard van Napoleon.

Aangekomen in Engeland werd het paard dat door de Britten Marengo werd genoemd nog onsuccesvol als dekhengst gebruikt. In 1832, zo’n elf jaar na Napoleon, overleed het dier. Het was de bedoeling dat het paard geprepareerd en tentoongesteld zou worden. Dit gebeurde echter nooit en de huid van Marengo verdween. Alleen het skelet bleef bewaard en dat zou vervolgens worden tentoongesteld in het National Army Museum in Londen. Daar staat het skelet nog steeds. Slechts twee hoeven zijn niet meer aanwezig. Één daarvan is zoekgeraakt en de andere ligt in Buckingham Palace met de inscriptie: ‘Hoef van Marengo, paard van Napoleon, bereden door hem bij Marengo, Austerlitz, Jena, Wagram, tijdens de Russische veldtocht en bij Waterloo.’ Of die inscriptie klopt is dus maar zeer de vraag.