De Romeinen als bruggenbouwers

De kunst van het bruggen bouwen is één van de vele architectonische uitdagingen die de Romeinen als eerste Europese volk meester waren. Natuurlijk werden voor hun tijd al bruggen gebouwd, maar de Romeinen bouwden als eerste grote bruggen die eeuwenlang bleven bestaan en weinig onderhoud nodig hadden. In Nederland zien wij ook deze nalatenschap van het Romeinse Rijk.

De Romeinse brug

Volgens een studie van de Italiaanse wetenschapper Vittorio Galliazzo bestaan er maar liefst 931 Romeinse bruggen, verspreid over 26 landen. Nederland draagt 4 bruggen bij aan dit enorme aantal. De meeste van deze bruggen waren alleen van steen gemaakt. Dit was mogelijk door de boogconstructie, een techniek die was overgewaaid uit Mesopotamië en die de Romeinen perfectioneerden.

Boogconstructie

Het hele gewicht van een Romeinse brug rustte door middel van een boogvorm op de pijlers in het water (of een ander oppervlak). De boogconstructie verdeelde de drukkrachten perfect, waardoor bruggen niet uit elkaar vielen. Wiskundige berekeningen waren nodig om te bepalen welke afmetingen de boogconstructie moest hebben.

De eeuwige brug in Spanje

In Spanje staat een Romeinse brug over de Taag die vrijwel onaangetast is door de natuurlijke elementen. Een aantal delen van deze Alcántara brug zijn wel herbouwd na verschillende oorlogen, die plaatsvonden lang nadat het Romeinse Rijk ten onder was gegaan. Keizer Trajanus liet deze indrukwekkende brug met zes bogen bouwen tussen 104 en 106 n. Chr. In de brug staat de volgende inscriptie gegraveerd: “Pontem perpetui mansurum in saecula” (Ik heb een brug gebouwd die eeuwig zal blijven staan).

De Romeinse brug bij Cuijk

Ceuclum (Cuijk) lag op een kruispunt van wegen, waaronder de weg tussen de belangrijke bestuurscentra Noviomagi (Nijmegen) en Xanten. Deze weg moest ergens de rivier de Maas zijn overgestoken, waar Ceuclum de perfecte plaats voor was. In 1989 vonden archeologen de resten van een brug in de Maas bij Cuijk. Op de bodem lagen houten palen, die als fundering moeten hebben gediend en steen dat de pijlers moet hebben gevormd.

Een reconstructie

In het noorden van het Rijk waren lichtere materialen meer gebruikelijk omdat de bruggen niet op rots gefundeerd konden worden. Reconstructie van de Romeinse brug met de computer op basis van de vondsten, laat zien dat de brug bij Cuijk niet de befaamde boogconstructie kende. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat er weinig van deze brug is overgebleven.

Romeinse brug van Maastricht

Nog een belangrijke weg waar in Nederland de maas moest worden gepasseerd, was de via Belgica. Deze weg liep vanaf het Franse Bavay tot Keulen. De brug die over de Maas werd aangelegd moet ergens rond de 1eeeuw zijn gebouwd van dezelfde materialen als de brug bij Cuijk. In tegenstelling tot de brug bij Cuijk lijkt de Romeinse brug van Maastricht wel een boogconstructie te hebben gehad. Het belang van de oversteekplaats was groot, zeker toen de Romeinen in de 4eeeuw n. Chr. wanhopig de grenzen verdedigden. Om die reden werd het castellum (legerkamp) Maastricht in 333 gesticht. De brug is na de terugtrekking van Romeinse troepen nog vaak vernietigd, maar ook weer herbouwd. In 1275 stortte de brug voor het laatst in, waarna in 1280 de Sint Servaasbrug in de plaats kwam, die nog steeds overeind staat.