Duitsland als slachtoffer voor en na WOII: schuld & herstelbetalingen

In de decennia die op de Tweede Wereldoorlog volgden, werd de aandacht voor de rol van Duitsland in de oorlog voornamelijk gevestigd op de Duitse schuld. Sinds enkele jaren vestigen historici steeds meer de aandacht op Duitsland als slachtoffer.

Na WO I

Vrede van Versailles (1919)

In 1919 ondertekende Duitsland de Vrede van Versailles, wat het officiële einde van de Eerste Wereldoorlog betekende. Inspraak in het verdrag had het land niet, de inhoud was volledig bepaald door de geallieerden. Met name de financiële gevolgen van de Vrede van Versailles waren voor Duitsland enorm. Het land moest 132 miljard goudmark aan herstelbetalingen doen aan de geallieerden. Daarnaast verloor het land Elzas-Lotharingen aan Frankrijk en moest het zijn koloniën opgeven. Tot slot werd het Duitse leger ingeperkt tot een beroepsleger van slechts 100.000 man en moest Duitsland zijn eigen wapenindustrie opgeven.

Basis ontstaan Tweede Wereldoorlog

De Vrede van Versailles en de schulden van Duitsland worden vaak gezien als de basis  van het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog. Zo sprak de Franse Maarschalk Ferdinand Foch bij het ondertekenen van het verdrag de beroemde woorden: “Dit is geen vrede, maar een wapenstilstand van 20 jaar”.

Navolging van de regels

Frankrijk was van mening dat het nodig was Duitsland volledig te ontwapenen, om een nieuwe oorlog te voorkomen. In eerste instantie leefde Duitsland de opgestelde regels goed na, maar na verloop van tijd werden de bepalingen steeds vaker genegeerd. In 1932 stopte het land als gevolg van de wereldwijde economische crisis met het afbetalen van enorme schuld; op dat moment hadden zij reeds 22 miljard mark aan herstelbetalingen gedaan.

Effectief propagandamiddel

Tevens begon het land aan de wederopbouw van het leger. Groot-Brittannië en de Verenigde Staten waren er niet op gebrand om Duitsland te dwingen zich aan de opgestelde regels te houden en ook Frankrijk deed geen concrete pogingen Duitsland te stoppen. Voor Hitler bleek de Vrede van Versailles en Duitslands sterk verzwakte positie een zeer effectief propagandamiddel.

Na WO II

De opdeling van Duitsland

Na het verlies van Duitsland in de Tweede Wereldoorlog gingen de geallieerden opnieuw op zoek naar een manier om te voorkomen dat Duitsland een nieuwe oorlog zou initiëren. Omdat zij niet weer dezelfde fouten wilden maken als enkele decennia eerder, kozen zij nu voor een rigoureuzere aanpak: de opdeling van Duitsland in geallieerde zones. De Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en de Sovjet-Unie kregen ieder invloed over een deel van Duitsland.

Opdeling Berlijn

De stad Berlijn onderging hetzelfde lot; hoewel de stad zich in Sovjetsfeer bevond, kregen alle vier de genoemde partijen een deel van Berlijn onder hun bewind. Deze opdeling bleef een feit tot 1949, toen Duitsland werd opgedeeld in de westerse BRD en de DDR in het oosten. Naast deze opdeling kreeg Duitsland opnieuw de torenhoge rekening van de oorlog voor haar kiezen.

Duitse gevangenen als dwangarbeiders

Al tijdens de Tweede Wereldoorlog liet de Sovjet-Unie vele Duitse soldaten naar de Siberische strafkampen deporteren. Na de bevrijding maakte het Rode Leger nog eens vier miljoen krijgsgevangenen, die naar de goelags werden gebracht en daar nog vele jaren onder erbarmelijke omstandigheden werkzaamheden moesten verrichten.

Onderzoek naar Duitsland als slachtoffer en de Duitse identiteit

Onderzoek naar Duitsland als slachtoffer is sinds enkele jaren steeds gebruikelijker geworden. De aandacht voor het geallieerde bombardement op de Duitse stad Dresden, waarbij vele onschuldige Duitsers de dood vonden, is hier een voorbeeld van. De schuld aan de Tweede Wereldoorlog werd na de oorlog onderdeel van de Duitse identiteit. Lange tijd bestond er een taboe op militaire interventies en hield het land zich afzijdig bij conflicten.

Duitsland in militaire interventies

In de Duitse grondwet werd vastgelegd dat Duitsland alleen nog maar militair mocht optreden ter verdediging van eigen grondgebied en NAVO-grondgebied. De discussie over militaire interventies laaide op na de hereniging van Duitsland in 1990. Tijdens de Golfoorlog gaf Duitsland enkel financiële steun, wat het land veel internationale kritiek opleverde. In 1995 nam het land deel aan een interventie in Bosnië-Herzegovina. Pas sinds begin eenentwintigste eeuw lijkt Duitsland zich op het gebied van militaire interventies assertiever op te stellen.

Herstelbetalingen

De herstelbetalingen die Duitsland moest betalen na afloop van de Tweede Wereldoorlog leiden nog steeds tot discussie. Duitsland zou de schulden pas hoeven te betalen wanneer het land weer herenigd zou zijn. Toen dit moment in 1990 daar was, wist de nieuwe regering op slimme wijze de aandacht af te leiden van de nog bestaande schulden.

Driehonderd miljard euro schuld

Sinds februari 2015 is vanuit Griekenland de roep om het afbetalen van de schulden die Duitsland aan het land heeft groot. Het afbetalen van de openstaande schulden zou desastreus zijn voor Duitsland; het land is verschillende Europese landen in totaal nog minimaal driehonderd miljard euro schuldig.