Grip op de wind met de schaal van Beaufort
Wanneer het hard gaat waaien of gaat stormen horen we het in de weersvoorspellingen geregeld voorbijkomen: de sterkte van de windkracht op de schaal van Beaufort, vernoemd naar een Britse admiraal die deze manier om de windkracht uit te drukken in 1805 bedacht. Hoe kwam hij tot deze methode?
Francis Beaufort (1774-1857) scheepte al op dertienjarige leeftijd in op een schip van de East India Trading Company. Vanuit daar klom hij tijdens de oorlogen tussen Engeland en Napoleons Frankrijk op tot midshipman bij de Royal Navy en niet veel later kreeg hij het commando over een schip: de HMS Woolwich.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Tijdens zijn carrière was hij bijzonder geïnteresseerd in de weersomstandigheden en hydrografie. Zo hield hij al op jonge leeftijd een weerlogboek bij, naar verluidt omdat hij tijdens een storm bijna verdronk. Die passie voor het weer en de weersomstandigheden leverden hem later veel faam op. Uiteindelijk klom Beaufort op tot Hydrographer of the Navy. Onder zijn aanvoering werd het Hydrografisch instituut van de Royal Navy het belangrijkste hydrografisch instituut ter wereld.
Behoefte aan een universele schaal voor windkracht
Als commandant van de HMS Woolwich kreeg Beaufort in 1805 behoefte aan een universele schaal om de windkracht mee aan te duiden. Dit idee borrelde bij hem op toen hij met de HMS Woolwich een hydrografisch onderzoek uitvoerde in de streek bij de Rio de la Plata, in Zuid-Amerika.
Tot dan toe bestond een universele schaal om de windkracht mee te meten nog niet. Zeelui hanteerden zo hun eigen termen om de wind mee aan te duiden en vaak werden die mondeling van generatie op generatie overgedragen. Uiteraard was dat nogal arbitrair, wat voor de ene schipper een zacht briesje was, kon voor de andere schipper een stevige bries zijn. Francis Beaufort besloot orde in de chaos aan te brengen en een universeel systeem op te zetten waarmee de windkracht werd uitgedrukt.
De schaal van Beaufort
In 1805 kwam Beaufort met zijn eerste versie van de schaal, die hij later verder door bleef ontwikkelen. De schaal die Beaufort bedacht had, bestond uit dertien classificaties, nu beter bekend als windkrachten. Nul was windstil, twaalf was orkaankracht. Bij de verschillende classificaties hoorden ook omschrijvingen van het uiterlijk van de zee of het land. Hij maakte de indeling aan de hand van de zeilvoering van een fregat, een snel, zeilend oorlogsschip. Beaufort baseerde zijn schaal op het gedrag van dit oorlogsschip in bepaalde windomstandigheden.
Het belangrijkste uitgangspunt daarbij was de druk die de wind op een zeil uitoefende, die bepaalde namelijk hoeveel zeil een schip nog kon voeren. Hij keek dus naar het gedrag van het schip, niet naar het gedrag van de wind zelf.
De reis van de Beagle
De eerste keer dat de schaal van Beaufort echt officieel gebruikt werd, was tijdens de reis van Robert FitzRoy met HMS Beagle op 15 september 1835. Die reis is vooral bekend geworden door de aantekeningen van Charles Darwin, hij vormde zijn evolutietheorie naar aanleiding van zijn vondsten op de Galapagos-eilanden, maar was dus ook van grote invloed op de manier waarop meteorologen lange tijd de wind zouden waarnemen. In 1838 werd de Beaufortschaal de officiële manier waarop windkracht werd aangeduid in de logboeken van de Royal Navy. In 1873 werd de schaal van Beaufort internationaal erkend, maar dat maakte Beaufort helaas niet meer mee. Hij stierf op 17 december 1857.
Tot 1955 werd de schaal nauwelijks veranderd, hooguit werden de omschrijvingen enigszins aangepast. Maar in 1955 werd de schaal uitgebreid tot zeventien classificaties om de verschillende sterktes van orkaanwinden beter van elkaar te kunnen onderscheiden.
Beaufort achterhaald?
Inmiddels is de schaal voor de meeste meteorologen achterhaald. Het is voor hen lastig de schaal objectief te gebruiken omdat de belangrijkste referentiepunt, de winddruk in een zeil, achterhaald is. Met moderne middelen is het eenvoudiger om de windsnelheid in meters per seconde, of kilometers per uur te berekenen. Voor veel ‘gewone’ mensen blijft de schaal van Beaufort echter nog een makkelijke manier om de windkracht uit te drukken.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Hetweermagazine.nl
Bronnen:
- Knmi.nl: Uitleg, Beaufort
- METoffice.gov.uk: Fact Sheet Beaufort Scale
- Encyclopaedia Britannica: Beaufort Scale
Afbeeldingen:
- Francis Beaufort, geschilderd door Stephen Pearce. (Public domain), via Wikimedia Commons
- De schaal van Beaufort. By Ldecola - Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=74954408
