'Het Achterhuis': het verhaal achter de publicatie
In mei 2025 deed een nietsvermoedende winkelier een bijzondere vondst, toen hij in een kringloopwinkel een exemplaar van Het Achterhuis van Anne Frank kocht had hij nog niet door wat voor bijzonders hij in zijn handen had. Pas toen hij thuis de pagina omsloeg en het jaartal van uitgave 1947 zag, besefte hij pas dat hij mogelijk een exemplaar van de eerste druk van het wereldberoemde boek in handen had. Dat de eerste druk nog steeds erg gewild is, blijkt uit de veiling van het boek, waar het verkocht werd voor 16.500 euro. Dit laat zien dat dit dagboek na 78 jaar nog steeds onverminderd populair is. Maar hoe is dit boek eigenlijk zo populair geworden?
De moeizame publicatie
Na de arrestatie van de familie Frank, kwam het dagboek van Anne in handen terecht van Miep Gies, één van de helpers van de familie Frank. Zij bewaarde het, wachtend tot ze het weer terug kon geven aan Anne. Na de oorlog komt ze begin juni weer in contact met Annes vader Otto Frank, die als enige van het gezin de oorlog overleefde. Miep en haar man nemen Otto in huis, hij zou uiteindelijk zeven jaar bij hen intrekken.
In juli 1945 vertelden de zussen Janny en Lien Brilleslijper aan Otto dat Anne en Margot aan vlektyfus zijn overleden in Bergen-Belsen. Toen ook Miep Gies dit te horen kreeg, gaf ze het dagboek van Anne aan Otto: “Dit is de erfenis van uw dochter.”
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Otto Frank kon in eerste instantie het niet over zijn hart verkrijgen om het te gaan lezen. Het duurde twee maanden voordat hij het eindelijk aandurfde en toen hij het eenmaal in zijn handen had, kon hij het niet meer wegleggen. Toen hij het las, beseft Otto dat hij zijn dochter eigenlijk niet zo goed kende als hij had gedacht: “Er verscheen een heel andere Anne voor me dan de dochter die ik had verloren. Zulke diepe gedachten en gevoelens, daar had ik geen idee van.”
Otto besloot om uittreksels te maken voor de familie die in Basel woonde. Niet alleen de familie kregen het te lezen ook de vrienden lazen de uittreksels. Na het lezen begonnen suggereerden ze om het werk te publiceren, waar Otto het later ook mee eens was. Dit was echter makkelijker gezegd dan gedaan, er was weinig behoefte om terug te kijken naar de traumatische gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Het duurde hierom ook lang om een uitgever te vinden.
Wat hielp bij de zoektocht was dat Jan Romein, een kennis van Otto Frank, er een column over schreef in Het Parool. In zijn column, met als titel ‘kinderstem’ schreef hij: “Het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie bezit al omtrent 200 dergelijke dagboeken, maar het zou mij verbazen, als er daar nog één bij was, zóó zuiver, zóó intelligent en toch zo menschelijk’’. Hierdoor kreeg de uitgeverij Contact interesse in het werk, wat later één van de belangrijkste boeken in de Nederlandse geschiedenis werd.
Wat eindelijk gepubliceerd is een compilatie van Anne Franks dagboek, herschreven teksten en korte verhalen die Otto Frank uitkoos. Ook ‘filterde’ Otto Frank de dagboekaantekeningen van Anne enigszins. Hij koos ervoor om de stukken waar Anne kritisch was op haar moeder en de stukken over haar verliefdheid op Peter in het boek te verwerken, ondanks dat Anne ze zelf had weggelaten in haar herschreven versie. Otto Frank had verder het stuk, waarin Anne negatief over zijn huwelijk oordeelt, eruit gehaald.
‘Het Achterhuis’ gaat de wereld over
Een jaar later, in 1947, werd Het Achterhuis gepubliceerd, waarna al snel na de eerste druk van 3000 exemplaren een tweede en derde druk van in totaal 17.000 exemplaren volgden. Vanwege dit succes werd Het Achterhuis al in 1950 vertaald in zowel het Frans als Duits en in 1952 kwam er een Britse en Amerikaanse versie. Doordat de New York Times een lovende recensie schreef over het dagboek werd het in de Verenigde Staten ook een bestseller. De echte doorbraak kwam pas toen er bewerkingen voor toneel op Broadway en films in Hollywood van gemaakt werden, waar er inmiddels talloze van zijn geweest.
Inmiddels is het in meer dan 75 talen vertaald en is het meest gelezen Nederlandse boek ooit. Het al tientallen miljoenen keren verkochte boek, biedt nog steeds troost voor gemarginaliseerde mensen van heinde en verre. De documentaire “In de rij voor Anne Frank” door de NOS laat zien dat dit het boek een enorme verscheidenheid aan mensen aanspreekt. Van een zwarte Amerikaan die leefde onder de segregatie tot een homoseksuele Paraguayaan die onderdrukt werd door het militaire regime die in 1989 eindigde. Ook Nelson Mandela werd geïnspireerd door het boek toen hij gevangen zat op het Robbeneiland: “Als een jong meisje van 13 jaar zo strijdlustig kon zijn dan moesten wij wel haar voorbeeld volgen.”
