Impact van de controversiële Black Panther Party

Vandaag de dag hebben Afro-Amerikaanse burgers op papier dezelfde rechten als witte Amerikanen. Toch zie je in de praktijk dat dit vaak niet zo is. Afro-Amerikanen hebben meer te maken met politiegeweld, vaker last van discriminatie op openbare plekken, meer moeite met politiek actief worden en meer last van armoede dan witte Amerikanen. Deze problemen krijgen vooral meer aandacht sinds de burgerrechtenbeweging in de jaren ’50 van de vorige eeuw hier aandacht voor ging vragen. Een belangrijke organisatie binnen de burgerrechtenbeweging was de Black Panther Party. Deze groep zorgt nog tot vandaag de dag voor verdeeldheid. Wat heeft deze beweging precies gedaan en waarom zijn de meningen hierover zo verdeeld?

Oprichting van een nieuwe beweging

Huey Newton en Bobby Seale waren twee doodnormale Afro-Amerikaanse studenten die studeerden aan het Merritt College in Oakland, in de staat Californië. Na de moord op burgerrechtenactivist Malcolm X in 1965, startten zij samen met andere studenten een belangengroep voor zwarte studenten op. Ze kwamen op voor een meer inclusief curriculum en ze wilden de universiteit meer in contact brengen met de zwarte gemeenschap. Wegens hoogoplopende discussies over de uitwerkingen van deze plannen, verlieten Newton en Seale de studentengroep al snel. Ook hadden ze radicalere ideeën dan het merendeel van de groep. Zo geloofden Newton en Seale dat de Afro-Amerikaanse bevolking onderdeel was van een interne kolonie in het grotere moederland. Dit ging samen met de overtuiging dat de zwarte bevolking werd onderdrukt door de witte meerderheid voor kapitalistische doeleinden. Hun doel was om een einde te maken aan de ongelijke behandeling en uitbuiting van Afro-Amerikanen. Met Malcolm X als voorbeeld, begonnen de twee studenten in 1966 de Black Panther Party for Self Defense (de Zwarte Panter Beweging voor Zelfverdediging). Het uitgangspunt was dat de leden geweld mochten gebruiken als manier van zelfverdediging tegen racistische politieagenten. Later dat jaar veranderden ze de naam naar Black Panther Party, om de verschillende doelen van de partij beter weer te geven in de naam.

Black Panther Party

Van gematigde tot radicale ideeën

De partij had tien officiële standpunten. Dit waren onder andere dat ze vrijheid en gelijkheid wilden voor iedereen, een eind aan politiegeweld en gelijke rechten voor Afro-Amerikanen in de rechtbank. Deze standpunten waren vrij gangbaar binnen de burgerrechtenbeweging, maar in de ogen van sommige witte Amerikanen waren dit erg radicale ideeën.

In combinatie met de politieke standpunten waren de leden van de Black Panther Party vaak ook sociaal actief. Zo zetten ze een programma op voor gratis schoolmaaltijden voor arme Afro-Amerikaanse kinderen en openden ze een aantal gratis gezondheidsklinieken. Ondanks dit alles had de beweging ook een radicalere kant. Newton en Seale waren allebei geïnteresseerd in buitenlandse antikoloniale bewegingen en ze lazen veel over marxistische theorieën. Als gevolg hiervan waren ze ervan overtuigd dat geweld, bijvoorbeeld een guerrillaoorlog, een effectieve manier was om sociale verandering af te dwingen. Ze vonden dat een kleine groep gewapende mensen hierin het voortouw moest nemen. Verder stonden leden van de beweging erom bekend dat zij altijd geladen vuurwapens zichtbaar bij zich droegen en de politie in Afro-Amerikaanse wijken goed in de gaten hield.

Black Panther Party groeit in bekendheid

Maar naarmate de partij zichtbaarder werd en zich meer inzette voor sociale verandering, groeide de populariteit ook. Vooral in buitenwijken van grote steden zoals Los Angeles, Philadelphia en New York, ging dit erg hard. Hier woonden grote groepen Afro-Amerikanen die het gevoel hadden dat deze beweging daadwerkelijk verandering af kon dwingen. Naarmate de populariteit groeide, groeide de controverse ook. Dit begon in 1967 nadat Newton was opgepakt voor het doodschieten van een politieagent. In de maanden hierna ontstonden meerdere opstootjes tussen Black Panthers en agenten. In het handboek van de beweging stond namelijk dat ze zich mochten verdedigen tegen mensen die Afro-Amerikanen als minderwaardig zagen. Ondanks dat de groep confrontatie met, vaak racistische, agenten als zelfverdediging zag, was niet iedereen het daar mee eens.

Een van de mensen die het daar niet mee eens was, was Ronald Reagan, destijds nog gouverneur van Californië. Hij zag de Black Panther Party als gevaar voor de samenleving en ondertekende een wijziging in de wapenwetgeving in zijn staat, waardoor de leden van de beweging minder makkelijk aan vuurwapens konden komen. In 1969 werd de organisatie door de FBI omschreven als een communistische en extremistische organisatie die geweld verheerlijkte. Toenmalig FBI-directeur J. Edgar Hoover noemde de Black Panther Party een van de grootste gevaren voor de binnenlandse veiligheid. Ook de media hadden geen goede woorden over de groep. Zij beschreven de partij als een gewelddadige groep van radicale militanten. Dit beeld werd in de ogen van veel mensen bevestigd doordat in 1967 niet alleen Newton in de gevangenis was beland, ook Seale kreeg een gevangenisstraf voor zijn rol in een aantal gewelddadige protesten.

Black Panther Party

De Black Panthers worden steeds radicaler

De arrestatie van de twee oprichters zorgde er echter niet voor dat de beweging minder radicaliseerde. Eldrige Cleaver nam de leiding van de partij over. Hij was geïnspireerd door schrijvers als Marx, Voltaire en Thomas Pain en was daarmee een logische keuze om het gedachtegoed van Newton en Seale voort te zetten. Ook hij kwam snel onder een vergrootglas te liggen, wegens uitspraken die hij had gedaan in zijn boek ‘Soul on Ice’ (1968). In dat boek gaf hij toe dat hij massaverkrachtingen had uitgevoerd op zwarte vrouwen in arme gemeenschappen. Dit was, in zijn woorden, een oefening voor wanneer hij kon beginnen met de massaverkrachting van witte vrouwen. Deze uitspraken raakten niet alleen een zeer gevoelige snaar buiten de partij, maar ook binnen de partij werd er uitermate kritisch op gereageerd. Zo was er onder andere kritiek dat vrouwen als objecten werden gezien. Ongeveer de helft van de leden van de Black Panther Party was vrouw en een groot deel van de lokale afdelingen werd geleid door vrouwen, mede doordat zij minder vaak het doelwit waren van politieacties. Maar het seksisme en de misogynie binnen de beweging zorgde voor veel frictie en soms zelfs gewelddadige conflicten tussen verschillende afdelingen.

Toen Huey Newton in 1970 weer vrijkwam herkende hij zijn eigen beweging bijna niet meer. Niet alleen zaten er witte radicale Amerikanen op belangrijke posities, maar ook was de ideologie veranderd. Toen Newton en Seale in 1966 de groep oprichtten, was het de bedoeling om te streven naar zelfverdediging en meer autonomie voor Afro-Amerikanen. Inmiddels was de ideologie van de beweging veranderd in een ideologie van revolutionair geweld. Ondanks dat de oprichters vanaf het begin in een gewelddadige revolutie geloofden, was de partij nu een stuk radicaler dan een paar jaar eerder.

De FBI houdt de beweging in de gaten

Wegens de radicalisering van de groep hield de FBI de leden goed in de gaten. De COINTELPRO, een onderdeel van de FBI die binnenlandse politieke groepen in de gaten hield, wist de groep te infiltreren. De geheim agenten van de FBI deden er alles aan om de groep te ontwrichten. Zo brachten ze de groep bewust in confrontatie met andere radicale bewegingen en probeerden ze om de programma’s met gratis maaltijden voor arme scholieren stop te zetten. De FBI ging zelfs zo ver dat meerdere leden van de Black Panther beweging werden gedood. Van zeker twee van die moorden is bekend dat de slachtoffers in hun slaap zijn omgebracht. Toen, jaren later, duidelijk werd hoe de FBI tekeer was gegaan, moest de inlichtingendienst diep door het stof. Hierbij heeft de FBI formeel excuses aangeboden voor de agressieve manier waarop ze met de partij omgingen.

Impact van de Black Panthers

In 1982, slechts 16 jaar na oprichting, viel de Black Panther Party door interne conflicten uiteen. Leden waren het vaak niet met elkaar eens en er ontstonden zeer regelmatig opstootjes tussen verschillende facties binnen de beweging. Toch heeft de beweging, ondanks het relatief korte bestaan, grote impact gehad op de burgerrechtenbeweging. Zo had de groep niet alleen nationale aandacht binnen de VS, maar ook daarbuiten. Hierdoor gingen vraagstukken over gelijkheid en burgerrechten bij een breder en internationaler publiek leven.

Hoewel de Black Panther Party tegenwoordig door veel mensen wordt geassocieerd met de radicale ideeën en gewelddadige gebeurtenissen, zijn er ook mensen die juist op de positieve aspecten focussen. Zo bestaan de gratis schoolmaaltijden voor arme Afro-Amerikaanse kinderen vandaag de dag op sommige plekken nog steeds. Ook dit laat zien dat de groep een aanzienlijke impact heeft gehad op de Afro-Amerikaanse bevolking.