Make-up bij Romeinse vrouwen

Al in de Romeinse tijd maakten vrouwen gebruik van make-up. Ze hadden enorm veel verschillende soorten, waarvan een aantal vandaag de dag nog steeds populair zijn. Welke soorten make-up waren er en waar werd het van gemaakt?

Soorten make-up en ingrediënten

Voor de huid waren er vier soorten producten. Het eerste soort was een vochtinbrenger gemaakt van bijenwas, rozenwater en olijfolie. Dit zijn ingrediënten die nog steeds voorkomen in moderne vochtinbrengers. Een ander soort make-up voor de huid was een gezichtsbleker, dit wordt tegenwoordig niet meer gebruikt. Het bestandsdeel voor dit product was krokodillenontlasting, dus misschien is het niet heel gek dat we het nu niet meer hebben. De Romeinen hadden daarnaast ook foundation. Dit werd gemaakt van een (giftige!) waxsubstantie, honing en vet. Tenslotte maakte men ook schoonheidsmaskers tegen rimpels en oneffenheden. Er waren vegetarische versies gemaakt van linzen, honing, gerst, lupine, venkel en een rozen- of mirre-extractie. Daarnaast waren er ook maskers gemaakt van dierlijke bestandsdelen, waaronder sperma, merg, gal, urine, uitwerpselen en melk. Eén of enkelen van deze ingrediënten werden vervolgens gemengd met oliën, vet, zaden, zwavel, honing en azijn.

Voor de wangen gebruikten de Romeinen ook al rouge. Dit werd vervaardigd uit rode oker, een rode pigment die werd gemalen tegen een leisteen en vervolgens op de wangen aangebracht. De roestige kleur is nog steeds te vinden in veel lippenstiften en rouges. De Romeinse voorloper van onze lippenstift werd gemaakt van rode algen en mineralen die werden gemixt met dierlijke producten en groenten. Wenkbrauwen werden getekend met roet of kohl. Ook oogpotlood bestond uit één van deze ingrediënten. Voor oogschaduw werden meestal groene en blauwe kleuren gebruikt, die uit mineralen werden gemaakt. Wat opvalt aan Romeinse make-up is dat rode lippen, rode wangen en donkere wenkbrauwen vaak mooi gevonden werden, net als nu!

De Romeinen besteedden ook veel aandacht aan mondverzorging. Tandpasta werd gemaakt uit puimsteenpoeder (gemaald vulkanisch gesteente), zuiveringszout (vergelijkbaar met baking soda) en metaalpoeder. Daarnaast werden er speciale pillen gemaakt tegen een stinkende adem. Dit was vooral handig om een sterke dranklucht te verbergen. Helaas is het niet bekend wat de ingrediënten waren van deze mysterieuze pillen.

Romeins parfum

Parfum was wijdverspreid onder de Romeinen. Parfums waren echter wel anders dan die van nu. Het werd namelijk gemaakt door het persen en weken van bladeren, wortels en bloemen. Dit werd gemengd met olijf- of druifolie. Vaak werd er ook nog een kleur aan toegevoegd. Veel voorkomende geuren waren: rozen, lelies, mirte, laurier, appel en jasmijn. Later kwamen er meer kruidige geuren bij. De parfum werd meestal lichtelijk achter de oren gesmeerd. Parfum werd vanaf de eerste eeuw n.Chr. erg duur: 100 milliliter parfum kon al gauw 400 denariën of meer kosten (met 1 denarie kon je ongeveer 1 kilo tarwe kopen). Er zou zelfs gladiatorzweet verkocht worden als parfum. Dit zou dan een beetje vergelijkbaar zijn met het kopen van de bezwete shirts van beroemde voetballers.

Het gebruik van make-up

De ingrediënten van de make-up zijn niet willekeurig uitgekozen. De Romeinen hadden vermoedelijk jaren geobserveerd en geëxperimenteerd met ingrediënten om bepaalde effecten te krijgen. De verschillende soorten make-up werden in glazen potjes gestopt en vervolgens in make-up doosjes van hout bewaard. Ook bestonden er make-up paletten gemaakt van leisteen, vorig jaar is er nog een palet gevonden in Duitsland. Er waren speciale slaven die make-up maakten, zij werden cosmetae genoemd. Deze slaven gebruikten hun eigen speeksel om de mengsels te maken. De mengsels werden gemixt met spatels van bot, glas, hout, ivoor of metaal.

In eerste instantie was make-up bedoeld voor rituele doeleinden, pas later zou het geassocieerd worden met schoonheid. Make-up was vrijwel alleen bedoeld voor vrouwen. Romeinse mannen droegen dus meestal geen make-up, behalve misschien een aantal artistieke types. Het werd in principe voor mannen niet gewaardeerd. Romeinse vrouwen uit de hoge elite konden enorm veel tijd spenderen aan opmaken en het onderhouden van hun make-up gedurende de dag. Het was mogelijk dat Romeinen, net zoals mensen in het heden, een obsessie hadden voor merkproducten. Er is bewijs dat er populaire (en dure) parfum- en cosmeticamakers waren, maar ook goedkopere en minder populaire.

Make-up in Romeinse literatuur

Ook in de Romeinse literatuur wordt geschreven over make-up. Ovidius, een bekend Romeins dichter die leefde rond de start van onze jaartelling, beschreef onder andere een recept om het gezicht te bleken, een recept om puistjes tegen te gaan en een recept om mee-eters te bestrijden. Een andere Romeinse auteur uit de tweede eeuw v.Chr., Lucilius, was satirisch over make-up: “Je kunt tegenwoordig krullen, make-up, cosmetica, schmink en tanden kopen, maar dat geld zou je net zo goed kunnen besteden aan het kopen van een nieuw gezicht”.

Dit artikel is geschreven binnen het kader van de Nationale Romeinenweek. In deze week wordt er extra aandacht besteed aan de geschiedenis van de Romeinse tijd in Nederland, met dit jaar als thema de Romeinse vrouw. Romeinse vrouwen zijn namelijk vaak - ten onrechte - onderbelicht gebleken in de geschiedenis. Vrouwen maakten weldegelijk een belangrijk deel uit van de Romeinse samenleving.

Meer weten over Romeinse vrouwen? In ons dossier van de Romeinenweek lees je alles over ze.